Belgelerle (ŞARKÎ) KARA AĞAC'ının ÇALTI KÖYÜ TARİHİ

(1475’ten 1842’ye)

Hazırlayan: Bekir YALÇINKAYA

Araştırmacı Gazeteci Yazar Şair

Ankara Yerel Gazeteciler ve Yazarlar Derneği Genel Sekreteri

 

A-Şarkî Kara Ağac Hakkında

   Hâmid Livâsı’nda Türkmen Soyumuz’un gelip yerleştiği ve barındığı bölgeler içinde vukuubulan Miryeokefalon Savaşı, kendine has ve hasletkâr bir özellik taşır. Yalvac, Eğirdir ve Kara Ağac ekseninde Malazgirt’ten sonra burada açılan 2. Kapı, Anadolu’da Bizans mallığının umudlarına tarihler boyunca ilelebet sed çekecektir.

   Bölgedeki Beyşehir Gölü, İlhanlı Beğlerbeği Emir Çoban’ın oğlu Demirtaş’ın eliyle, Eşrefoğulları’nın Hâkimi Süleyman Bey’i boğmak suretiyle bu beyliğin hükmünü kaybettiren bir med-cezir merkezidir. (1)

   Kubad-ı Âbâd, Yenişar’da Bademlü’nün ‘Dünya Cenneti’ sıfatıyla Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın kâh istirahat, kâh Karamanoğulları’nın belâlarından sığınma mekânı olan bir tahkimli saraydır. Eğirdir akıllı, silâhşör ve iradeli bir Bey olan Hâmid’in açtığı Uluborlu Merkez yolundan, bir asır boyunca yol alıp Bizans Küffarı’na yol vermeyen bir Feleküddin neslin beylik vazifesi sürdürdüğü muazzam bir kaledir.

  ..Ve tarihini öncelikli ele alacağımız Doğu’nun Kutsal Kara’lı Ağac’ı olan Şarkî Kara Ağac, başına gelen ve gelecek olan musibetlerden kurtulmak adına Osmanlı Sultanı I. Murad Han’a satılışına Neşrî’nin: “Ben ol ahdun üzerin tururın didi. Pes Ak-Şehir’i ve Beğ-Şehri’ni ve Yalavac’ı ve Kara Ağac’ı ve Isparda’yı, bu altı pare şehri şer’i mekdupla satubazar itdiler” diyerek not düştüğü Söğüd gölgesinde huzur bulan bir nefsihaneler beldesidir. İşte bu çağların içinden gelen Neâpolis evvelli Kara Ağac; Anadolu şehirleri içinde, en evvel tarihi itibariyle ilk defa Büyük İskender’in M.Ö. 334 yıllarında gerçekleştirdiği Doğu Seferi’nin ardından ticaret şehri olarak kurulmuş bir şehirdir. Neâpolis, yani Yenişehir adıyla iskân olunan Zengibar Köyü’nün zirvesindeki 1181 rakımlı ilk dağ ve yamaç şehrini kuranlar ise (2) M.Ö. 3020 senesinde Asya’dan göç ederek Anamas Dağı’nın Gelendost tarafına nazır 2100 metre yüksekliğindeki (3) alanda Başkent Massalar şehrinin de kurucuları olan Massalar, yani Luviler’dir. Neâpolis’in önemli diğer antik emarelerinden birisi de Kızıldağ mevkîindeki Silindi şeklinde yanlış telâffuz ettiğimiz Selendi’dir. Selendi; Neâpolis devri itibariyle Sallı Massalar’ın şehri Salında demek olup Selendi adı ise Kara Ağac’a yerleşen Türkmenler tarafından XV. Asırdan itibaren kullanılan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) kaynaklarında Sollar ile birlikte yazılan bir karyedir.

    M.Ö 4000 yılından itibaren bölgenin hâkim güçleri Hititlerdir. Hitit Kralı Anitta, anası Anapa’nın adını verdiği Anabora şehrini ise bugün Salur Sivrisi olarak bilinen Enevre’de kurmuş, zamanla Toroslar’ın başlangıç noktasındaki bu dağa da Maskot Anası manâsına gelen ‘Anamas’ adını vermiştir. (4) Anabura, Büyük İskender ile sağlanan merkezi otorite ve polisi aşan çok şehirli bir teşekkül olan Tetrapolis’in 4. üyesi olmuş, Strabun’da geçen on üç Pisidya şehrinden birisidir. Anabura’dan kalan harabeler, bugün ilçenin güneybatı tarafındaki Salur Köyü’nün batı istikâmetinde rakımı 800 metre olan Kızık kale Dağı’ndaki geniş bir alandadır. Bu antik Anabura’yı Hüseyin Şekercioğlu Anitta’ya dayandırırken, Isparta İl Turizm Müdürlüğü de Roma Devri eseri olarak değerlendirmişlerdir.

   Hititler’in ardından Türk menşeinden olan Marmanatlı Sümerler, sonra Ağralı Aka Türkleri, M.Ö. 1530’dan itibaren Frigyalılar, M.Ö. 800’den itibaren İyonlar, M.Ö. 600’den itibaren Lidyalılar ve M.Ö. 546’dan itibaren de Persler bu bölgeye hâkim olan güçlerdir. 530 yılına kadar Göller Bölgesine hâkim bir diğer güç ise Pisidia Krallığı’dır ve Persler bu krallıktan sonra bölge hâkimiyetinde yer almışlardır. (5) Bölge, 334’ten itibaren Persler’in Balkanlar’daki İskitler’e kadar uzanan hâkimiyetine son veren Büyük İskender ile tanışır ve Makedonya Kralı Büyük İskender’in devrinde ticarî amaçla Neâpolis şehri kurulmuştur.

   Bugünkü Şarkî Kara Ağac ilçe merkezi (Zengibar) civarında olduğu bilinen antik şehir Neâpolis’ten Naturalis Historia adlı eserinde (VI 47) ilk bahseden kişi Plinius’tur. Plinius, antik şehrin Galatia’da olduğuna işaret ederken, Hierosdes ise (672,3) Psidya’da bulunduğundan bahsetmektedir. Ptolomaios ise (V 49), şehri Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında gösterir. Neâpolis, Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvac) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma yolu üzerindedir. Neâpolis’in Apollonia (Uluborlu) ile aynı tarihlerde Trakyalı Kolonistler tarafından kolonize edildiği anlaşılmaktadır. MS III. yüzyıla ait bir kitâbeden bölgede bir Tetrapolis’in olduğu bilinmektedir. Tetrapolis; Yunanca’da dört kent ya da ülkeden oluşan siyasî ve ticarî birliğe verilen bir ad olup Neâpolis de Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. Tetrapolis, Tetrapolis’in üyelerinden Altada (yeri bilinmiyor), Anabura (Enevre) ve Neâpolis (Şarkî Kara Ağac) bilinmekte; fakat dördüncü şehrin ismi bilinmemektedir. A.H.M. Jones, bu dörtlünün Cillanian Ovası Tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. (6)

   Anabura ise Strabon’da; Şarkî Kara Ağac Salur Köyü’nün güneyinde, Belceğiz Köyü’nün batısında yer alan antik şehrin adı olarak geçmektedir. MÖ. I. yüzyılın ilk çeyreği içinde Strabon’un Geographika isimli eserinde kent halkından Anabouralılar diye bahsedilmektedir. Halbuki Naturalis Historia (Doğa Tarihi) isimli eserini MS 75 yılları civarında yazan Plinius, aynı bölgeyi anlatırken sadece Neâpolis kentinden söz eder. Buradan da anlaşılıyor ki, MS. I. yüzyılda yeni kurulan Neâpolis bölgedeki Anabura’nın adının sönükleşmesine ve önemsiz bir kent durumuna düşmesine sebeb olmuştur. Şehir Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. J. R.Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan kitâbelerden Anabura ismini tesbit ederek şehrin yerini kesinleştirmiştir. Şehir kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur. Şehirde tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür. Söz konusu şehirden yakın çevrede bir kalıntı gözükmemekle birlikte Şarkî Kara Ağac İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. Enevre yakın tarih itibariyle bölge halkı tarafından daha ziyade su değirmenleriyle de tanınan bir bölgeydi. Buralarda Massalar’ın Salında’sını, Hititler’in Anabura’sını, Büyük İskender ve Trakyalı Kolonistler devrinin Neâpolis’ini bulmak, onların devirlerinden kalma Enevre, Yeniköy, Çeltik, Ördekçi-Kızıldağ Sivrisi ve Zengibar mahallerindeki MÖ’si antik eşyalarla karşılaşmak mümkündür. Dolayısıyla bölgenin bu konuda da derinliğine araştırılması için -elbette Böcüzâde Süleyman Sami’den beri- lokal tarihî sahaya inememiş aydınlarımızla oldukça geç kalınmıştır. Ki taa 15. asırdan beri Kara Ağac’ın Osmanlı arşivlerindeki gizli belgelerini tamamen gün yüzüne çıkarabilmiş değiliz.

 

KAYNAKLAR_______________________________________________

1-Ekrem Memiş, Eski Çağ Türkiye Tarihi, S.Ü.Yayınları, Konya 1989, s. 136

2- Hüseyin Şekercioğlu, Gelendost Tarihi, Bayrak Yay. İst. 1989, s. 43-Ekrem Memiş, a.g.e, S.Ü. Yayınları Konya 1989, s. 19-22

4-H. Şekercioğlu, a.g.e, s. 55-58

5-Ramazan Tunç; Şarkikaraağaç Tarihi 1, İstanbul 2005, s. 12-162

6-Mehmet Özsait, Psidia II, İ.Ü. Edb. Fak. Yayınları, 1980, s. 53-55

 

B-Nefsî Kara Ağac ve Köyleri

   Kara Ağac'ın köyden büyük kazâdan küçük nefsî (şehir) durumunda bulunduğu dönemlerde Hâmidoğulları'ndan mevzu’ubahis satışla Osmanlı İmparatorluğu'na geçişini takiben kısa süre sonra, o güne kadar yazılmayan nâhiye ve karyelerinin sâkinleri ve sâkinlerinin de üretimlerinden vergilerine kadar iştigâl sahaları defterlerde işlenmeye başlanmıştır. Çok iyi bir dereceye ve eğitime tâbi, aynı zamanda çok güzel el yazılarına hâkim Osmanlı il yazıcılarının mükemmel bir şekilde tutmaya başladıkları kayıdların Hâmid Sancağı'ndaki ilki Hicri 906 (1475-1481 yıllarına tekabül) tarihli ve TT 30 numaralı Mufassal Defter’dedir.

   Her ne kadar -Rotih’in yaptırdığı bugünkü Câmi-i Kebir’in kapısındaki kitabeye göre- Nefsî Kara Ağac’ın 1266 yılında kurulduğu yazılı ise de bu tarihin bir asır sonrasında Kara Ağac’ın Nâhiye olarak yazıldığı bu defter daha sonraki defterlere temel teşkil ettiğinden yazı karakteri ve işleniş açısından diğerlerine göre biraz farklıdır. Hâneye esas isimlerin ekseriyetinde mürekkebin dağılması sebebiyle okuma zorluğu ve hattâ bazılarını okuyamama gibi bir durum söz konusudur.

    Buna rağmen işleyiş esasına göre 1475 Tarih ve 30 numaralı TT (Tapu Tahrir) Defteri'nde en başa söz konusu şehir ve karyelerle hâsshâ-i ve tımar işlenmiş, hemen devamında 6'şar sıra olmak üzere hane sahibleri ve onun veledi (oğlu) veya biraderleri; çift, nimçift, caba, bennak veya mücerred durumlarıyla Şeyh, Muhassıl, Yeniçeri, İmam, Fakih, Hoca, Ağa, Kâtib, Kadı gibi ünvanları işlenmiştir. Bu kayıdların sonunda verilen yekûnda bu ilk defterde Çift, Nimçid ve Bennak’lar kaydedilmiş, daha sonra da hasıllar hânesine o yerdeki bütün hayvancılık ve ekimin resm ile öşürleri yazılmıştır.

  1475 tarihi itibariyle kayda geçen Nefsî Kara Ağac'daki 4 mahalle; Mahalle-i Yukarı, Mahalle-i Vasatî, Mahalle-i Câmii Kebir ve Mahalle-i Alcuklar'dır. 40 adet Karyeler (köyler) de; Karye-i Salur, Karye-i Çöküler, Karye-i Yaka Eymür, Karye-i Çavundur, Karye-i Kullar ve İmecik, 1. Karye-i Armudlu (namı diğer Habillu), Karye-i Ömercik, Karye-i Tunâ-Şâh, Karye-i Çaltı, Karye-i Uşak-Eymür, Karye-i İgdir, Karye-i Süvari, Karye-i Bey, Karye-i Karkın, Karye-i Sürtme, Karye-i Fukahalar, Karye-i Karlu, Karye-i Sollar ve Selendi, Karye-i Çeltik, Karye-i Bilcüğez, Karye-i Uludinek, Karye-i Çarıksaray, Karye-i Uluköy, Karye-i Yakaköy, Karye-i Bayat, Karye-i Ömercik, Karye-i Karlu, Karye-i Kürtün, Karye-i Nekid Karye-i Arak ve Karye-i Nekid (ma’a Arak), Karye-i Saraycık, Karye-i Orvasi, Karye-i Arslandoğmuş, Karye-i Nudra, Karye-i Köprü, 2. Karye-i Armudlu, Karye-i Zengibar, Karye-i Ördekçi, Karye-i Viran ve Karye-i Akça-Kala'dır.

   Tek Cemâ'ât Karakuzulu Cem'â'âtidir ve Bölükleri de Bölük Bozlu, Bölük Kara Yaka ve Bölük Şarvan'dır. 3 Mezra‘a ise; Mezra-i Selendi, Bağçe-Mezra‘a Karye-i Çeltik ve Mezra‘a Kullar (İmacık) İmecik'tir. Buna göre Kara Ağac'da bu tarihte 4 mahalle, 4 bölük, 40 köy ve 3 mezra'a olmak üzere 51 adet yerleşim yeri bulunmaktadır.

 

C-ÇALTI Karyesi (Köyü) Hakkında

1-Fatih Sultan Mehmed Dönemi (1475-1481)

    Defter No: TT 0030 Sayfa No: 559-560

 Osmanlı’da ilk Mufassal (Tafsilatlı) Defterler’in yazıldığı tarih 1475’tir. Fatih Sultan Mehmed Dönemi olan bu tarihlerdeki yazılımlar 1481’e kadar sürmüş, daha sonra II. Bayezîd-i Veli döneminde de (1501 Öncesi) tahrirler devam ettirilmiştir.

1475’de Hâne ve Nüfusu
ÇALTI	Sh. Nr.	Hâne	Nüf.
TT 0030	559-560	30	142

   1475’teki ilk kayıd olan TT 00 30 nolu dafterin 578. sayfasında yer alan Çaltı’da 30 hanede 30 nefer ve 142 nüfus vardır. Bunların 2’i çift, 2’si çift ortak, 11’i nimçift (75 dönüm ve altında arazi sahibi), 11’i bennak (Evli vergiye tâbi) ve 2’si de mücerred (bekâr) nüfustur.

    Hâsshâ-i Mirlivâ’ya tâbi köyün ilk oturan sâkinleri ise şunlardır:

   İsmail veled-i Halil çift, İlyas veled-i Vasıf Hasan çift ortak, Kasım veled-i o. bennak, Hacı veled-i Osman çift, Mehmed veled-i o. mücerred, Yusuf veled-i Ömer Emir nimçift.

   Hamza veled-i o.bennak, Mehmed veled-i Umur nimçit, Hızır veled-i Nasuh nimçift, İvaz veled-i Turhan nimçift, İlyas veled-i Hızır nimçift, İyas veled-i Ahmed nimçift.

   Hamza veled-i o. mücerred, Hasan veled-i Halil nimçift, Hacı veled-i Kör Ahi bennak, İlyas veled-i Yahya nimçift, Emir Ali veled-i Yunus bennak, Mehmed veled-i Turhan bennak.

   Ahmed veled-i Mahmud bennak, Mir Ali veled-i Emced bennak, Nasuh veled-i Mir Ali nimçift,

Sitayiş veled-i Mustafa nimçift, Hamza mezbur o. nimçift, Hacı Yusuf mezbur İshak bennak.

   Mustafa veled-i Mahmud bennak, Eyüb mezbur o. bennak, Halil veled-i Aydın bennak, Emir mezbur o. bennak, Yusuf Kuddisi, Hacı Molla veled-i Hacı İbrahim..

   Hasılat durumuna baktığımızda köyde Ortak Buğday ve Ortak Arpa ekiliyor. Kiyah (ot) var. Hayvan besleniyor ve bunlara ait öşir ve resm denilen verginin yanı sıra bad-ı heva vergisi ödeniyor..

 

2-II. Bayezid-i Veli Dönemi 1501 Mufassal Defteri’nde Çaltı Köyü

Hâsshâ-i Mir livâ Defter No TT 0994 Sayfa No 347-348

1501’de Hâne ve Nüfus Durumu
ÇALTI	Sh/Nr.	Hâne	Nüf.
TT 0994	324	30	150

   II. Bayezîd-i Veli Dönemi olan 1501’de TT 0994 Nolu defterin 324. sayfasında kayıdlı ve Tımarı Teber Eşgünci olan Çaltı’nın 30 hanesindeki neferler şunlardır:

   İshak veled-i Halil çift, Kasım veled-i İlyas nimçift, Mahmud mezbur o. nimçif, Hacı veled-i Osman nimçift, Mehmed veled-i o. mücerred, Mustafa veled-i o. nimçift.

   Musa veled-i Hamza Fakih nimçift, Hamza veled-i o. nimçift, İvaz veled-i Turhan nimçift, Hızır veled-i Turhan nimçift, Hızır veled-i İlyas nimçift, İlyas veled-i Ahmed nimçift.

   Hamza veled-i o. mücerred, Hasan veled-i Halil nimçift, İlyas veled-i Halil nimçift, Emir Ali veled-i Yunus mücerred, Mehmed veled-i Turhan mücerred, Ahmed veled-i Mahmud mücerred.

   Mürsel veled-i Emced mücerred, Bayram veled-i Davud Hacı nimçift, Hanbaş veled-i Mustafa nimçift, Hamza mezbur o.nimçift, Hacı Yusuf mezbur İshak mücerred, Mustafa veled-i Mahmud mücerred.

   İsmail mezbur o. mücerred, Halil veled-i Aydın Kör Â’ma, Emir mezbur o. Kör Â’ma, Durmuş veled-i Yusuf Semer ..

      Hane 30 Nefer 30 Nüfus 150

  1501’de mücerredi (bekâr nüfus) olmayan Çaltı’da 1 çift 15 nimçift 9 bennak ile 2 â’ma ve bir de sağır kişiden müteşekkil eden 150 bulunmaktadır.

   1475’te 30 hanesi bulanan Çaltı köyünün 1501 tarihindeki hane sayısı yine 30 olup hanesinde bir değişiklik olmamıştır. Köyün öşir ve resim vergisi ödediği hasılında yazılanlar da şunlardır: Çift ve nimçift ve bennak resmi, Hınta öşri, Şair öşri, Ağnam öşri, Bağad öşri, Kiyah öşri, Zemin resmi..

 

3-1522 Kara Ağac’ının Köylerinde Hasılat Durumu

       Tımarları Hasan, Koca ve Ağa Kanber

   1522 Tarih ve TT 0121 Numaralı Mufassal (Tafsilatlı) defterin 494-495. sayfalarında kayıdlı Çaltı Köyü’nde bu tarihte 27 hanede 33 nefer ve 135 nüfus vardır. Bu neferlerin içinde mücerred bulunmazken 5 çift, 10 nimçift ve 11 bennaklı köyde ayrıca 1 sipahizâde ve 1 Zâviyedar ile 1 de bi’r-i mai denilen su kuyusu mevcuttur. Tarlası kaydedilmeyen Çaltı’nın hasıl miktarı da 3.333 guruşdur. Köydeki sâkinleri şunlardır:

   Kasım veled-i İlyas nimçift, Mahmud mezbur o. nimçift, İsmail mezbur o. nimçift, İbrahim veled-i Kasım mücerred, Kulu Mehmed veled-i Hacı bennak, Hacı İlyas veled-i İmadeddin çift,

   İbrahim veled-i Yunus çift, Ali mezbur o.nimçift, Mahmud mezbur o. nimçift, Hamza mezbur o. nimçift, Yunus veled-i o. bennak, Bayram veled-i Karakurd Şah çift.

   Mürsel veled-i o. mücerred, İlyas veled-i Sucu bennak, Yusuf veled-i çift, Muhammed veled-i Tuluşah, Ali veled-i o. bennak, Şükrüvermiş veled-i Ahmed nimçift.

1522’de ÇALTI Köyü’nün Hane Nüfus Arazi ve Gelir Durumu
Sr. Nr.	Nef	Hane	Nüfus	Hasıl	Müc.	Nİimçid	Bennak	Muaf	İmam	Çift	Dönüm
494-495	33	27	135	3.333	-	10	11	-	-	5	26

   Piri mezbur o. çift, , Mürsel veled-i Emcad nimçift, Hasan veled-i Mustafa bennak, Durak veled-i İslam nimçift, Hacı İbrahim mezbur o. bennak, İlyas mezbur o.mücerred.

   Hızır veled-i Hamza nimçift, Davud veled-i Hamza bennak, Hamza veled-i o. bennak, Yusuf veled-i Hamza bennak, Hızır mezbur o. bennak, Ğuddisi .. .. bennak,

.. .. Meli bennak, Durmuş Hasan Derviş Şah .. Muhassıl, İskender veled-i Emir ..

  Hasıl 3.300 guruş olan köyün öşire tâbi gelir durumu şöyledir:

Hasıl 3.333 guruş, Hınta müd 15 guruş 1200, Şair müd 8 guruş 480, Bağ öşri 325 guruş, Kiyah öşri 550 guruş, Çift resmi 450 guruş, Bennak resmi 144 guruş, Mücerred resmi 18 guruş, Ağnam rismi 100 guruş, Zemin resmi 21 guruş, Badı heva 70 guruş.

 

4-TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal Defteri’nde Çaltı Köyü

         Tımarı Nebi ve Memi ve Ağa Yahya

                      Defteri No: 185/391

1567 Tarih ve 51 Nolu Mufassal Defter’de Çaltı’nın Hasıl Durumu
ÇALTI	CNBM	Hınta	Şa’ir	Bağ	Afyon	Deşt	Bd. Hv.	Kovan	Zem.	Bostan	Dönüm
Sr. Nr. 391	429	37-2960	14-840	500	50	-	90	15	120	-	-

     Bu tarihte Kara Ağac’ın 10 köyünde zeamet vardır ki bunlar Karlı, Sollar ve Selendi, Armutlu, Fakihler, Sürtme, Akça-kal’a, Çeltik, Armudlu ve Ördekçi ile Bilcüğez’dir. Köprü ile Çaltı bunların arasında üç tımarlı bir köydür ve Çaltı’nın tımarları da Hasan, Nebi ve Memi ve Ağa Yahya’dır.

  Çaltı Köyü; Çaltı, Belceğiz, Sürtme, Ördekçi, Nudra ve hattâ bugün tarih sahnesinden silinen Ömercik, Çeltik, Yağcı, Çökiler, Orvasi ve Nekid gibi boy ve cema’ât özelliğinde ad almayan ve Dikenli Çalı manasına gelen bir ad taşımaktadır. Lâkin bir Türkmen köyüdür ve Kara Ağac’a II. Kılıç Arslan dönemi 1203’te yerleştirilen Hâmid Bey’in aşiretinden olan Saçıkaralılar’a tâbidir. 1567 tarihi itibariyle 1522’ye göre 5 hanelik bir nüfusu artışı söz konusu olan Çaltı’nın bu tarihte 27 hanesinde 135 neferi vardır. Nüfusa esas olan kişiler ise 10 nimçift, 11 bennak ve 5 çiftin toplamı; 135 kişi olarak hesablanmıştır. Burada nim ve bennak aile olarak 5’er kişi, mücerred de bekâr tek kişi olarak esas alınmış ve yekûn bulunmuştur.

   135 nüfuslu Çaltı’da nim bennak ve mücerred resmi (vergi) yanı sıra Hınta (buğday) Şair (arpa), bağ, afyon ve kovan öşri yanısıra zemin ile deştbani denilen bekçi vergileriyle eğlence vergisi olan bad-ı heva vergisi vardır.

   Hasılı da 4.000 guruş tutarındadır. Bu hususu alt 4. bölümün nüfus hareketeri sonunda daha tafsilatlı ele almış bulunuyoruz.

 

4-TK-KKA 51 No’lu Tarihsiz Mufassal (Tafsilatlı) Defter’de ÇALTI Sâkinleri

Defter Sıra No: 413

       Karye-i Çaltı’nın 1567 sâkinlerine baktığımızda karşımıza çıkan isimler şunlardır:  

   Ali veledi Mahmud bennak, İbrahim veled-i Kasım, Budak veled-i o.bennak , Mahmud veled-i Nebi nimçift, Mehmed veled-i Durak nimçift, Nurullah veled-i Seydi Ahmed bennak, Seydi Ahmed veled-i o., mücerred.

   Ali veled-i Seydi Ahmed bennak, Emir şah veled-i Aydın bennak, İsmail veled-i Yusuf mücerred, Yusuf veled-i o. mücerred, Bali veled-i Hacı İlyas nimçift, Ermiş mezbur o. nimçift.

   Nasuh mezbur o.bennak, Ömer veled-i Üyük nimçift, Molla veled-i Abdi bennak, Budak veled-i Yusuf bennak, Pir Kulu veled-i Hülü nimçift, Yusuf veled-i o. bennak, Hızır mezbur o.bennak.

1567’de ÇALTI Köyü’nün Hane Nüfus Arazi ve Gelir Durumu
Sr. Nr.	Nefer	Hane	Nüfus	Hasıl	Müc.	Nİimçid	Bennak	Muhassıl	Çift
391	32	25	125	5.395	-	10	11	1	5

   Musa veled-i Durmuş bennak, İlyas veled-i İbrahim nimçift, Gökce veled-i o. mücerred, Nuh mezbur o. mücerred, Bali mezbur o.mücerred, Ayvad mezbur o. mücerred, İmam Kulu veled-i Hüsni Hakkı bennak.

   Ahmed veled-i Hüseyin bennak, Mahmud mezbur o.bennak, Mahmud veled-i Satılmış bennak, Musa veled-i o. mücerred.

   Nefer 32 Hane 25 Nüfus 125

   Çift 5 nimçift 10 Bennak 11 ve Muhassıl 1 kişi

  Hasıl 5.395 guruş, Nim ve bennak ve mücerred resmi 429 guruş, Hınta müd 37 guruş 2.960, Şair müd 14 guruş 840, Bağ öşri 500guruş, Badı heva 90 guruş, Kiyah öşri 341 guruş, Deşbani 50 guruş, Zemin resmi 120 guruş, Afyon öşri 50 guruş, Kovan öşri 15 guruş    

   Kara Ağac geneli köylerin ürünlerine baktığımızda da buğdayda Salur en başta gelirken onu takibeden köyler Karlı, Armudlu, Ömercik, Nekid ve Bilcüğez’dir. Nekid ma’a Arak’ta da buğdayın yüksek seviyede ekildiğini görüyoruz. En fazla arpa Yaka Eymür’de, ardından Salur’dadır. Bağ ve bad-ı heva bakımından Uludinek çok önlerde seyrediyor. Orvasi’de afyon ekilmese de önemli ölçüde bağcılık ve biraz da arıcılık vardır. Arıcılıkta (Kovan) ise Salur ile Ulu-dinek, afyon’da Bilcüğez ve Viran, bostanda ise Salur ve Çeltik en fazla üreten ve öşür ödeyen yerlerdir. Yine Orvasi’deki gibi Nekid ma’a Arak’ta düşük seviyede görülen zemistâni (Kışlık giyecek) ve deştbanide (bekçi vergisi)  Yaka Eymür, Salur ve Çöküler aynı miktar ile başı çekerken cebe, nim, bennak ve mücerred resminde Ömercik diğer köylere büyük fark atıyor. Bu durumda Salur’u, en fazla buğday, bal ve bostan üreten, aynı zamanda en çok zemistâni (kışlık giyecek için verilen para) alan köy olarak görüyoruz. Yaka-Eymür arpa, Bilcüğez (Belceğiz) afyon, Uludinek de bağ ile rekor seviyede üretim gösteriyorlar. Nâhiyede bugün yerinde olmayan köylerden Sürtme, Nevşirvan ve Kürtün olmak üzere sadece üç köyde bağ dikilmiyor. Afyon ekiminde ise köyler neredeyse yarı yarıya fire veriyor. Tam 14 köyde ekim yapılmıyor. Bizim dikkatimizi çeken en önemli husus, coğrafi açıdan rakım düşüklüğü olan ve özellikle Beyşehir Gölü seviyesine yakın köylerin daha verimsizlik göstermesidir. Öyle ki Fakihler ve Çeltik, Salur ile sınırlı olmalarına rağmen her ikisinde de ciddi üretim azlığı göze çarpıyor. Çeltik sadece bostanda Salur’un ardından ikinci sırayı alıyor. Elbette Nâhiye Kara Ağac ovasında söz konusu olan verim, yalnızca tarıma dayalı değildir. Bu bölgede aşiretlerin gelir kaynaklarından en önemlisi olan hayvancılık da yapılmıştır.

 

D-51 Nolu Son Mufassal’a Göre Kara Ağac ve Karyeleri

      “Nefsi Kara Ağac ve Karyelerinin 1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu” tablosu itibariyle Kara Ağac ve köylerinde hane ve nüfus ve gelir durumu hakkında genel bir bilgiye sahib olmak mümkündür. Karye-i Çaltı’nın 5.395 guruş olarak hesablandığı öşür ve gelir kaynağını teşkil eden yüksek meblağdaki ürün durumu köye ait defterin 413 Nolu sayfasının altında yer aldığı gibi “Kara Ağac'ın TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri” başlığı altındaki bir tablomuzda da belirtilmiştir.  

   Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde bulunan bu mufassal defter, daha öncekilere göre daha gelişmiş ve çok güzel bir yazı üslûbuyla işlenmiş olup, okumada en kolay olanıdır. Defterdeki bilgiler itibariyle, bize hanelerin ve dolayısiyle buna bağlı olarak da nüfusun arttığını gösteren defterin hemen başındaki mukaddemenin de, Kara Ağac’daki bazı köy ve mevkiileri belirtmesi açısından önemi oldukça büyüktür. Elimizde tam teşekküllü belgeler olmasına rağmen isimlerin ekseriyetle, veled-i Ahmed ve veled-i Mehmed gibi mükerrerlik gösterişi itibariyle 1567 ile 1831 nüfusundaki sâkinleri birleştirerek bir sülâle şeceresi çıkarmak mümkün değildir.

   Bu itibarla bugüne göre geriye giderek en sağlıklı sülâle hareketini bulmak için 1831 Osmanlı Genel Nüfus Sayımını esas almak zorundayız. Çünkü Osmanlı’daki bu ilk nüfus sayımı daha gerilerdeki; yani ne 1475, ne de 1501, 1530 ve 1567’lerdeki kayıdlara hiç benzemez. Daha tafsilatlı ve sülâleler lâkaba dayalı kayıdlara alınmışlardır. Yine de elimizdeki belgelerde Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid-i Veli, Yavuz Sultan Selim, Kanuni ve II. Selim dönemlerine ait Çaltı Köyü sâkinlerinin belge bilgileriyle 1831 Nüfus Sayımı’nda geçen sülâlelerin bağlantı kurulamama gerçeğine rağmen bunların isim, hane, nüfus, nefer ve diğer bilgilerini inceleyerek burada vermeye ihtiyaç duyduk.  

ÇALTI KÖYÜ’nün 1831 NÜFUSU

Tarih 1831 Sayfa No 3237/286-287

   Hâmid Sancağı, Ağlasun, İncir, Kara Ağac-ı Yalvac, Afşar Kazâsı Hicri 1246 (M.1831) Tarih ve 3237 Nolu Müslim Defteri’nin 286 ve 287. sayfalarında yer alan Çaltı Köyü’nün sâkinleri 1831’deki Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle kayıd altına alınmıştır. Buna göre köyün halkı aşağıda görüldüğü üzre 29 Kişi Ter ve Kara Bıyıklı 16 kişi, Kara ve Sarı Sakallı 20 kişi, Bir Yaşından 16 Yaşına Kadar Varınca 42 kişi, Ak ve Kır Sakallı ve Alil 14 kişi, Asâkir-i Mansure’de (Asker mensubu) Olanlar 1 kişi olarak yekûn 93 kişiden teşekkül etmektedir. Bu kişiler akrabalık bağları, mesleği, doğum ve ölümü ile yaşları itibariyle aşağıda gösterilmiştir.

 

Defter No: 3237 Sayfa No: 286

   Musa              Oğlu            Oğlu         Oğlu          Kardeşi     Mustafa’nın Oğlu       Abdulkadir

 Kara sakallı        Ali            Hüseyin      İsmail        Mustafa        Süleyman            Kara  sakallı     

İmam ve Hatib     Yaşı 15       Yaşı 8           Yaşı 4          Yaşı 50             Yaşı 7                 Muhtar Yaşı 36

Ölümü 1249                                                                  Ölümü 1247    

                                                                                              

     Oğlu              Üvey oğlu        Abdurrahman’ın     Sarıoğlu      Oğlu               Oğlu             Oğlu  

   Mustafa          Abdurrahman     Kardeşi Musa        Ömer          Halil             Mehmed        Ömer

   Doğumu 1250        Yaşı 8                   Yaşı 5                  Yaşı 70    Doğumu 1250    Doğumu 1252   Yaşı 9

                                                         Ölümü 1252       

 

  Uzunoğlu       Oğlu      Ahmed’in oğlu    Osman’ın oğlu   Ali’nin oğlu  Osman’ın oğlu  Mollaoğlu          

    Osman       Ahmed           Musa                    Ali               Mehmed        Mustafa          Ömer               

     Yaşı 33       Ter bıyıklı      Doğumu 1250       Ter bıyıklı        Doğumu 1248        Yaşı 9         Kara sakallı             

 Ölümü 1254     Yaşı 20                                        Yaşı 17                                                              Yaşı 40            

 

      Oğlu                 Oğlu              Oğlu      Oğlu      Murtaza oğlu       Oğlu         İsmail’in oğlu

     Ömer              Murtaza          Eyüb       Halil         Mustafa           İsmail           Mustafa

 Doğumu 1247         Yaşı 8             Yaşı 5      Yaşı 2          Yaşı 60           Sarı bıyıklı      Doğumu 1250

                                                                            

   Murtazaoğlu       Murtazaoğlu     Oğlu        Mollaoğlu       Oğlu          Oğlu         Kozakoğlu               Mustafa’nın oğlu     Ebubekir       Osman     Hüseyin       Mehmed    Hüseyin         İsmail

 Askere gitti Yaşı ..   Kara sakıllı        Yaşı 3         Yaşı 70         Terbıyıklı      Yaşı 11          Yaşı 40   

                                                              Ölümü 1252      Yaşı 17   Ölümü 1249    Ölümü 12520

                                                  

   Oğlu          İbrahim’in Oğlu   İsmail’in oğlu    İsmail’in oğlu        Ya’kuboğlu       Oğlu       Toparoğlu          İbrahim              Nurullah             Halil              Süleyman                  Osman       Ömer       Mustafa 

Ter bıyıklı      Doğumu 1247            Yaşı 9         Askere gitti (Mansure)         Yaşı 50       Ter bıyıklı     Yaşı 50                

  Yaşı 18                                                           1250 Yaşı 8 Ölümü 1252                      Askere gitti

                                                                                                                                 (Mansure) 1254 Yaşı 17

 

     Oğlu                Oğlu                Oğlu          Oğlu       Oğlu      Abdulkadir oğlu      Kardeşi oğlu

  Mustafa           İbrahim              İsmail         Ali           Ahmed        Mustafa            Abdulkadir

Doğumu 1250    Doğumu 1252    Sarı bıyıklı     Yaşı 7         Yaşı 2          Ter bıyıklı                Yaşı 5             

                                                       Yaşı 27                                                Yaşı 20

­­­­­­­­­­­­­

Mehmedalioğlu    Oğlu       Ya’kuboğlu        Oğlu                Oğlu             Kardeşi               Kardeşi   

      Hasan          Mehmed    Hüseyin      Kara Hüseyin    Süleyman         İsmail                   Musa

     Yaşı 55            Yaşı 20      Kara bıyıklı     Doğumu 1250        Yaşı 8      Asakiri mansureden      Ter bıyıklı

                                                   Yaşı 25                                                            muhrec Yaşı..          Yaşı 20

                                                      

­­­­­­­­­­­­­ Emeksizoğlu    Oğlu           Emeksizoğlu   Yusufoğlu      Kardeşioğlu  Mollaoğlu    Alidayıoğlu   

      Bayram     Mustafa         Süleyman        Mustafa         Süleyman     Mustafa      Mehmed

       Yaşı 50      Doğumu 1247  Kara sakallı          Yaşı 60            Yaşı12            Yaşı 60         Sarı sakallı

   Ölümü 1254   Ölümü 1248       Yaşı 35                                  Ölümü 1247     Ölümü 1252      Yaşı 35

 

   Oğlu                 Oğlu               Oğlu               Oğlu       

 Mehmed            İsmail                Ali               Hüseyin

Doğumu 1247      Yaşı 12              Yaşı 5                Yaşı 2             

                                                     

   Defter No: 3237 Sayfa No: 287

  Mollaoğlu          Oğlu            Oğlu      Kardeşioğlu  Karışoğlu     Oğlu      Mahmud’un oğlu

  Ebubekir         Ramazan      Osman       İbrahim        Ali           Mahmud        Mevlüd        

  Kara bıyıklı   Doğumu 1249       Yaşı 6         Yaşı 5        Yaşı 80       Kara sakallı     Doğumu 1250

      Yaşı 26                                                                                               Yaşı 35

 

Mahmud’unoğlu  Mahmud’unoğlu  Mahmud’unoğlu Mahmud’unoğlu  Ali’ninoğlu   Karışoğlu        Oğlu  

      Ahmed          Hüseyin                    Süleyman         Ahmed              Mustafa      Süleyman     İbrahim    

 Doğumu 1254         Yaşı 7                           Yaşı 5               Yaşı 3               Kara sakallı     Kara sakallı     Yaşı 6

      Yaşı 26                                              Ölümü 1252                                        Yaşı 35          Yaşı 40

                                                                                                                                              Ölümü 1254

 

  Kardeşioğlu       Oğlu       Kardeşioğlu     Receboğlu         Oğlu                 Oğlu          Ramazanoğlu

      Ömer             Musa          Güzel              Mümin      Abdurrahman      Mustafa                Ali        

    Ter bıyıklı     Doğumu 1254    Yaşı 10             Yaşı 40           Ter bıyıklı                 Yaşı 2           Kara sakallı

     Yaşı 18                                                                             Yaşı 17 Ölümü 1254                             Yaşı 25

 

     Oğlu         Arıkoğlu         Oğlu           Kardeşi        Alininoğlu      Karamusaoğlu       Oğlu

  Ramazan      Ömer          Mustafa           Ali               Ahmed           Süleyman        Mehmed                 

     Yaşı 2       Kara sakallı   Doğumu 1247   Kara bıyıklı   Doğumu 1250     Kara sakallı            Yaşı 15                  

                                                                        Yaşı 20                                    Yaşı 40

 

Üveysoğlu        Yılanlıoğlu         Oğlu             Oğlu         İlyasoğlu      Karamusaoğlu       Oğlu

      Ali                  Mehmed          Ecir            Musa          Mustafa             Veli                  İlyas                 

 Askere gitti             Yaşı 50       Doğumu 1250   Ter bıyıklı      Kara bıyıklı     Doğumu 1248         Yaşı 4                   ( Mansure) 1247   Ölümü 1252                             Yaşı 19          Yaşı 25

    Yaşı 13                                                        

 

Bekâroğlu       Mehmedalioğlu       Oğlu         Oğlu       Oğlu       Aşiroğlu     Kanadoğlu

  Mustafa              Nebi                  Musa        İsmail      Veli         Memiş         İbrahim                

 Kara sakallı        Kara sakallı             Yaşı 10       Yaşı 7     Yaşı 4         Yaşı 2          Kara sakallı

    Yaşı 30      Yaşı 28 Ölümü 1252                                                                                   Yaşı 30

 

    Oğlu               Oğlu       Uzunmehmedoğlu     Oğlu       Abdurrahmanoğlu   Ahmedoğlu    Oğlu

  Mustafa           İsmail            Süleyman         Mehmed        Mahmud               Ahmed          Ali                 Doğumu 1247  Doğumu 1252    Kara sakallı       Doğumu 1254        Yaşı 7               Veli Beyoğlu      Yaşı 5

  Kara sakallı                                                                                                                  Aşiretinden 

    Yaşı 40                                                                                                               Yaşı 50 Ölümü 1250

Ölümü 1251                                                                           

 

    Alioğlu             Yörükahmedoğlu

 Süleyman             Ahmedoğlu Ali 

   Yaşı 40                   Geldi 1250  

Ölümü 1251                  Yaşı ..

 

Ter  ve Karabıyıklı    Kara ve Sarı Sakallı     Bir Yaşından Onaltı Yaşına Varınca    Ak ve Kır sakalı ve Alil

            16                          20                                                42                                                14

   Asakir-i Mansurede Olanlar

                     1                                                                                                                               Yekûn 93            

 

E-Karye-i Çaltı Tâ‘bi Kara Ağac

   Bütün bu bilgileri ihtiva eden defterler ise bizim esas aldığımız yıllara göre daha ileride (H.1260-1261) 1840’ü yıllarda yazılmıştır. 1839 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle gördüğümüz çiftçi-rençber, çoban, bakkal (bak’al), derzi, debbağ, helvacı ve berber gibi meslekî hususların analizinde rençber-çiftçi ifadesinin yoğunluğu hattâ neredeyse tamamı bize Kara Ağac ve köylerinde daha ziyade ziraî faaliyetlerin revaçta olduğunu göstermektedir.

   Biz burada 1831 Nüfusu olarak Osmanlı’nın son zamanlarındaki ilk sayımı olan 3262 Nolu “Hâmid Sancağı’nda Kâin Kara Ağac-ı Yalvac Kazâsı’nın Kasaba ve Karahalarında (köylerinde) mütemekkin Ahali İslâm Nüfus Defteri ile 3237 Nolu İcmal Defterlerini esas almış bulunuyoruz. Çaltı Köyü’nün 3262 defterindeki Sâkinleri aşağıda ele alınmıştır.

 

Karye-i Çaltı tâbi Kara Ağac

Defter No 74-454

DH1/1-Orta boylu, kır sakallu İmam Musaoğlu veled-i Mehmed, 55

        2-Redif, oğlu orta boylu, ter bıyıklı Ali veled-i Musa Efendi, 23

        3-Diğer oğlu İsmail, 10

        4-Diğer oğlu Osman, 1

DH2/5-Muhtar-ı evvel orta boylu, kara sakallı Mustafa veled-i İlyas, 32

        6-Oğlu İlyas, 12

DH3/7-Muhtar-ı sâni orta boylu, kumral sakallı Ahmed veled-i Osman, 25

        8-Karındaşı orta boylu, ter bıyıklı Mustafa, 22

DH4/9-Orta boylu, ter bıyıklı çiftçi Ali veled-i Osman, 25

        8-Oğlu Ahmed, 5

        9-Diğer oğlu Osman, 3

DH5/12-Orta boylu, kumral bıyıklı çiftçi Musa veled-i Mehmed, 22

        11-Karındaşı Rehber, 5

DH6/14-Orta boylu, kumral sakallı çiftçi Mustafa veled-i Abdülkadir, 30

DH7/15-Orta boylu, ter bıyıklı rençber Abdülkadir veled-i Mehmed, 15

DH8/16-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Mü’min veled-i Receb, 55

DH9/17-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Ali veled-i Ramazan, 35

        18-Oğlu Ramazan, 10

DH10/19-Orta boylu, ter bıyıklı çiftçi Süleyman veled-i Mustafa, 55

DH11/20-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Ömer veled-i Mustafa,55

DH12/21-Orta boylu, kumral sakallı çiftçi Ali veled-i Mustafa, 35

         22-Oğlu Ahmed, 5

         23-Diğer oğlu Hasan, 1

DH13/24-Orta boylu, sarı sakallı rençber İbrahim veled-i İsmail, 30

          25-Oğlu Nurullah, 6

          26-Karındaşı, uzun boylu, ter bıyıklı Halil veled-i İsmail, 20

DH14/27-Uzun boylu, ak sakallı çiftçi Ali veled-i Ali, 85

         28-Oğlu orta boylu, kır sakallı Mahmud, 60

         29-Hafidi şab-ı emred Hüseyin veled-i Mahmud, 15

         30-Diğer hafidi Mevlüd, 5

         31-Diğer hafidi Ahmed, 2

DH15/32-Uzun boylu, kır sakallı çiftçi Mustafa veled-i Ali, 50

DH16/33-Orta boylu, ter bıyıklı çiftçi İbrahim veled-i Süleyman, 20

DH17/34-Redif, uzun boylu, sarı bıyıklı Receb veled-i Receb, 25

DH18/35-Orta boylu, kumral sakallı çiftçi Mehmed veled-i Eyub, 28

          36-Oğlu Musa, 5

DH19/37-Uzun boylu, kır sakallı çiftçi Bekir veled-i Murtaza, 55

DH20/38-Orta boylu, sarı sakallı rençber İsmail veled-i Mustafa, 35

          39-Oğlu Mustafa, 6

          40-Diğer oğlu Ali, 3

DH21/41-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Ömer veled-i Osman, 50

          42-Oğlu Eyub, 10

DH22/43-Uzun boylu, kır sakallı çiftçi Bekir veled-i Osman, 48

          44-Oğlu Osman, 11

DH23/45-Uzun boylu, ter bıyıklı rençber Musa veled-i Nebi

          46-Karındaşı orta boylu şab-ı emred İsmail, 15

          47-Diğer karındaşı Veli, 9

DH24/48-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Hasan veled-i Mehmed Ali, 50

          49-Oğlu orta boylu, kumral bıyıklı Mehmed Ali, 23

DH25/50-Mansureden, uzun boylu, ter bıyıklı rençber

DH26/51-Uzun boylu, sarı sakallı Abdülkadir veled-i Ömer, 35

          52-Oğlu Mustafa, 5

          53-Diğer oğlu Musa, 2

DH27/54-Sarıoğlu Abdurrahman veled-i Abdurrahman, 10

DH28/55-Uzun boylu, ter bıyıklı çiftçi Ömer veled-i Ömer, 20

DH29/56-Orta boylu, kır sakallı rençber Mustafa veled-i Ahmed, 60

          57-Oğlu Ali, 12

          58-Diğer oğlu Ahmed, 3

DH30/59-Orta boylu, aksakallı rençber Osman veled-i Ahmed, 80

DH31/60-Oğlu, uzun boylu ter bıyıklı Ömer veled-i Osman, 25

DH32/61-Orta boylu, kır sakallı rençber Hüseyin veled-i Ahmed, 50

         62-Redif, oğlu, orta boylu, ter bıyıklu Süleyman, 20

         63-Diğer oğlu Hasan, 5

DH33/64-Orta boylu, kara sakallı rençber İsmail veled-i Ahmed, 25

DH34/65-Orta boylu, kır sakallı rençber Süleyman veled-i Musa, 55

          66-Oğlu orta boylu, kumral bıyıklı Mehmed, 25

DH35/67-Orta boylu, kumral sakallı rençber İbrahim veled-i Mustafa, 35

DH36/68-Orta boylu, sarı sakallı rençber Mustafa veled-i İbrahim, 35

DH37/69-Uzun boylu, ter bıyıklı çiftçi İsmail veled-i Mehmed. 20

          70-Karındaşı, orta boylu şab-ı emred Ali, 15

DH38/71-Orta boylu, kara sakallı rençber Süleyman veled-i Abdullah, 35

DH39/72-Uzun boylu, ter bıyıklı Hüseyin veled-i Hüseyin, 20

DH40/73-Uzun boylu, sarı bıyıklı Süleyman veled-i Mustafa, 40               

 

   (*) Hicrî Tarihe 585 yıl eklenerek Milâdî tarih bulunur

 

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac (11 Şubat 1842) Vergi Defterinde Çaltı Köyü Sâkinleri

   Bizim bu köy tarihleri içinde ele aldığımız Çaltı Köyü’ne ait defterler; 1475’ten itibaren 1501, 1522 ve 1567 Mufassal (Tarihsiz) Defter olmak üzere 4, 1831 Tarihli Osmanlı Genel Nüfus Sayımı Defteri, 1831 İcmal Defteri ve 1 aded de 1842 Vergi defterleridir. Ayrıca bu seriye girebilecek 1 de Temettü’ât Defteri vardır ki böylece 8 defterde Çaltı kaydı bulunmaktadır. Vergi defterleri 1842’de ele alınan ve Temettü’ât defterlerinden önceki son defterlerdir. Osmanlı’da esasen bir hayli defter daha vardır. Bunları incelesek de burada ele almadık. Son defter olar Vergi Defteri sâkinleri aşağıya alınmıştır.

 

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac 11 Şubat 1842 Tarihli Vergi Defterinde Çaltı Köyü Sülâleleri

Defterin başındaki Kara Ağac’ın Câmi-i Kebir Mahallesi’ne mahsus giriş kaydı şöyledir:

Bismillah (*)

   Hâmid Sancağı’nda kâin Kara Ağac-ı Yalvac Kazâsı’nın hâvi olduğu mahallât ve kurası ahalilerinin H. 57 (M. 1842) senesine mahsuben bâ Fermân-ı Âli tarh olunan vergiyi mahsusasının defteridir

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac

   Bermuceb-i Fermân-ı Alî tarh olunan kaffe-i verginin miktarı: 361020,

  H. 56 senesi (M. 1841) Affı Şahane olan: 61016/300004

Mahalle-i Câmi-i Kebir

  Mahalle-i mezbur hissesine marifet-i şer 7 ve meclis ve ahali marifetleriyle tarh olunan..

  Vergi kaydına emsal satır: Müdür-i Kazâ Hacı Şaban Ağa veledi Hacı Osman Ağa’nın 2 taksit vergisi. İlk taksit 500 akçe, ikinci taksit 500 akçe, Cem’an: 1000 akçe. İhsan-ı şahane: 170 akçe/ 870 akçe

 

Karye-i Çaltı

38/1-İmam Musaefendi veledi Mehmed

38/2-Muhtar-ı evvel Mustafa veledi İlyas

38/3-Muhtar-ı sani Uzunoğlu Ahmed veledi Osman

38/4-Çiftçi Uzunoğlu Ali veledi Osman

38/5-Çiftçi Uzunoğlu Mustafa veledi Osman

38/6-Çiftçi Mınkoğlu Mustafa veledi Ali

38/7-Çiftçi Mınkoğlu Mahmud veledi Ali

38/8-Çiftçi Kurtoğlu Mehmet veledi Süleyman

38/9-Çiftçi Mollaoğlu Ömer veledi Eyüb

38/10-Çiftçi Sarıoğlu Ömer veledi Ömer

38/11-Rençber Arıkoğlu Ömer veledi Mustafa

38/12-Rençber Boladoğlu Musa veledi Mehmed

38/13-Çiftçi Arıkoğlu İbrahim veledi Süleyman

38/14-Çiftçi Mollaoğlu Mehmed veledi Ömer

38/15-Rençber Tapuroğlu Mustafa veledi Mustafa

38/16-Çiftçi Kocabekir veledi Murteza

38/17-Rençber Osman veledi yakup

38/18-Rençber Mümin veledi Receb

38/19-Çiftçi Hasan veledi Mehmedali

38/20-Çiftçi Ankoğlu Ali veledi Mustafa

38/21-Rençber Sanoğlu Abdülkadir veledi Ömer

38/22-Çiftçi Mollaoğlu Bekir veledi Murteza

38/23-Rençber Kuzuoğlu İbrahim veledi İsmail

38/24-Rençber İsmail veledi Ya’kub

38/25-Rençber Ali veledi Ramazan

38/26-Rençber Musa veledi Nebi

38/27-Rençber Çiftçioğlu Mustafa veledi Abdülkadir

38/28-Rençber Kanadoğlu İbrahim veledi Mustafa

38/29-Rençber Arıkoğlu İsmail veledi Mehmed

38/30-Rençber Körhasanoğlu Mustafa veledi Ebubekir

39/1-Rençber Topçuoğlu Mehmet veledi Mehmed

39/2-Rençber Çiftçioğlu Abdülkadir veledi Mehmed

39/3-Rençber İmamoğlu Süleyman veledi Mustafa

39/4-Rençber Ya’kub veledi Hasan

39/5-Rençber Tapuroğlu İsmail veledi Mustafa

39/6-Rençber Süleyman veledi Receb

39/7-Rençber İsmail veledi Mürteza

39/8-Rençber Mehmed veledi Receb

 

Çaltı Köyü Hakkında 1699’lu Yıllarda Tanzim Olunan Belgeler

Belge 1 

   1699’lu Yıllarda Tanzim Olunan Belgeler içinde Çaltı Köyü Hakkında önemli bir belge bulunmamaktadır. Sadece aşağıda görüldüğü üzre sene 250’ye ait ‘Hacı Şaban Ağa’nın zimmetinden bâki kalan matlubunun defteri’ndeki bir Berat’ta ‘Çaltı karyesinden 219 guruş’ kaydına göre ile borçlu görünmektedir. Bu defterin orijinali ise şu şekilde tanzim olunmuştur:   

BERAT .. OLDUKLARI

  Bin iki yüz altmış dört senesi hane .. ile  kuranın diğer mahalle birinci köy terkabad Kara Ağac kazâsının mudilerinden Hâcı Şaban Ağa’nın, Rıfat’ın ve .. kazai mezburun altmış üç senesi ve Yerköy mahsusa matlubatından merkumun ödemişinin Salih Ağa bakiyesinden olarak kazai mezkurdan olan matlubundan mahal birisi mezkur teraa ve mudi bir mensub ve … mahallesiye … Mustafa Çavuş …   …  mukataaları teraadan yekûn yekûn kaza-i mezbur Sandık Emini Hâfız Hatib Osman’ın defteri muhasıl mahallelileri devayit? olunmuş Ğayran.. şebim kazai mezburun ve kuradan matufi merkum Hacı Şaban Ağa’nın zimmetinden bâki kalan matlubunun defteridir sene 250

Çukur mahallesinin Ulu mahallesinden bağ 4515.5 guruş

Câmi Kebir mahallesinden bağı ….kadar 5804 guruş

Orta mahallesinden 5020 guruş

Alcıklar mahallesinden 3120 .. guruş

Çarıksaray mahallesinin Bölükler mahallesinden 8590 guruş

Karye-i mezbur mahallesinin Ulu mahalleden 3568.5 guruş

Karye-i mezburun Çukur mahallesinden 3806 guruş

Suvar karyesinden 914 guruş

Köprü karyesinden 2466 guruş

Vakıf dinek karyesinden 2141 guruş

Ulu dinek karyesinden 332.5 guruş

Oğras karyesinden 1110 guruş

Arak karyesinden 1079 guruş

Çaltı karyesinden 219 guruş

Beyve Eyublar karyesinden 4240 guruş

Donarşa karyesinden 9292 guruş

Fakalar karyesinden 7468 guruş

Armudlu karyesinden kuradan: 3599,5 guruş, .. 0450 guruş

Çeltik karyesinden 4173 guruş

Belceğiz karyesinden 4821 guruş

Salur karyesinden 4162 guruş

Ördekçi karyesinden 1431 guruş

Yaka emir karyesinden 471 guruş

Çavındır karyesinden 2704.5 guruş

Viran karyesinden 204 guruş

Nudra karyesinden 1696 guruş

Zengiler karyesinden 945 guruş

Ayas çiftliğinden Salur karyesine 1714 guruş

Hacı Eyub oğlu İbrahim Ağa’dan 942 guruş

Veli ağadan1933.5 guruş

Ramazan Ağa’dan 1101.5 guruş

… Mehmed Ağa’dan 1787 guruş

Tekelioğlu Eyub’dan 872 guruş

Hacı Şaban’dan 1179 guruş

Hâfız Osman Efendi’den 1622.5 guruş

Hasan Ağa’dan 2251 guruş

Emin Efendi’den 455.5 guruş Çavuş Hâcı Mustafa’dan 1850 guruş

Etmekci Salih’den 200 guruş

Handak Emin Hâfız Osman’dan 3651 guruş

Hacı Yusuf Ağa’dan 150 guruş

Kasab Ömer’den 363.5 guruş

…Tabidurun  Ramis’den? 140 guruş

Yağcı Ecir’den 48 guruş

Şatıroğlu Hâcı Hüseyin’den 370 guruş

Hâcı Mehmed’den 1869 guruş

Merkum Hâcı Şaban Ağa’nın müteveffasıyle kabul etdiği hasıllar 44217.5 guruş

Muhibbiler mukayyid  ve … ve Hâcı İbrahim ve Hâcı Ömer ve Hâfız Osman müferalarından ve katır …. Guruş 11.323.5 guruş

Cem’an 168 184.5 guruş

NETİCE

    Şarkî Kara Ağac’ı ilgilendiren Nüfus Sayımı Defterleri yanı sıra ayrıca kişilerin meslekleri ile sahib oldukları tarla ve hayvanat, bunları ilgilendiren 1840 ve 1841 yıllarındaki iki senelik hasılatları ve bunlar için ödedikleri vergilerin yekûnlarını gösteren ve Temettü’ât denilen Kazanç Defterleri de Osmanlı Devleti’nde tutulmuştur. Temettü’âtlar ekseri köy veya şehirlerin varlıklı simalarını ilgilendirdiği gibi amele, çoban, oduncu, değirmenci, zira’at erbabı, imam, hatib vs. kimseleri de ilgilendirmekteydi.

  Bu defterlerde kişiler 1831’den 10 yıl sonra yazıldıklarından yakın tarihe ait sülâlelerin aranmasında da bir kolaylık sağlaması bakımından önemli sayılırlar. Osmanlı Devleti’nde ayrıca 1893 öncesi ve bu tarihte de sayımlar yapılmışsa da başarı sağlanamadığından Hicrî 1320 (1904-1905) tarihindeki sayım, Kadın ve Erkek’lerin ilk defa bir arada sayılması hususiyetiyle çok öneme sahibdir.

    Osmanlı Arşivleri’nde bulunmayıp il ve ilçelerin nüfus müdürlüklerinde muhafaza edilen 1904 Nüfus Sayımı Defterleri bugüne göre Sülâle araştırmaları için de çok faydalı bir durum arzeder.

   Bu itibarla Çaltı Köyü’ne ait 1904 Yılı Nüfus Defterleri bilgilerini, elimizde mevcut olmadığından değerlendiremiyoruz. Buna rağmen Çaltı’yı Cumhuriyet Dönemi defterlerde bulmamız mümkün olmasa da geçmişi itibariyle bugünkü Çaltı Köyü’nün Genel Nüfus Hareketleri hakkında kendi vatandaşlarına fayda sağladığımızı umuyoruz.