ISPARTA ŞARKÎ KARA AĞAC ARAK (Nekid ma’a Arak) KÖYÜ TARİHİ
(1475’ten 1842’ye)
Hazırlayan: Bekir YALÇINKAYA
Araştırmacı Gazeteci Yazar Şair
Ankara Yerel Gazeteciler ve Yazarlar Derneği Genel Sekreteri
A-Şarkî Kara Ağac Hakkında
Hâmid Livâsı’nda Türkmen Soyumuz’un gelip yerleştiği ve barındığı bölgeler içinde vukuubulan Miryeokefalon Savaşı, kendine has ve hasletkâr bir özellik taşır. Yalvac, Eğirdir ve Kara Ağac ekseninde Malazgirt’ten sonra burada açılan 2. Kapı, Anadolu’da Bizans mallığının umudlarına tarihler boyunca ilelebet sed çekecektir.
Bölgedeki Beyşehir Gölü, İlhanlı Beğlerbeği Emir Çoban’ın oğlu Demirtaş’ın eliyle, Eşrefoğulları’nın Hâkimi Süleyman Bey’i boğmak suretiyle bu beyliğin hükmünü kaybettiren bir med-cezir merkezidir. (1)
Kubad-ı Âbâd, Yenişar’da Bademlü’nün ‘Dünya Cenneti’ sıfatıyla Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın kâh istirahat, kâh Karamanoğulları’nın belâlarından sığınma mekânı olan bir tahkimli saraydır. Eğirdir akıllı, silâhşör ve iradeli bir Bey olan Hâmid’in açtığı Uluborlu Merkez yolundan, bir asır boyunca yol alıp Bizans Küffarı’na yol vermeyen bir Feleküddin neslin beylik vazifesi sürdürdüğü muazzam bir kaledir.
..Ve tarihini öncelikli ele alacağımız Doğu’nun Kutsal Kara’lı Ağac’ı olan Şarkî Kara Ağac, başına gelen ve gelecek olan musibetlerden kurtulmak adına Osmanlı Sultanı I. Murad Han’a satılışına Neşrî’nin: “Ben ol ahdun üzerin tururın didi. Pes Ak-Şehir’i ve Beğ-Şehri’ni ve Yalavac’ı ve Kara Ağac’ı ve Isparda’yı, bu altı pare şehri şer’i mekdupla satubazar itdiler” diyerek not düştüğü Söğüd gölgesinde huzur bulan bir nefsihaneler beldesidir. İşte bu çağların içinden gelen Neâpolis evvelli Kara Ağac; Anadolu şehirleri içinde, en evvel tarihi itibariyle ilk defa Büyük İskender’in M.Ö. 334 yıllarında gerçekleştirdiği Doğu Seferi’nin ardından ticaret şehri olarak kurulmuş bir şehirdir. Neâpolis, yani Yenişehir adıyla iskân olunan Zengibar Köyü’nün zirvesindeki 1181 rakımlı ilk dağ ve yamaç şehrini kuranlar ise (2) M.Ö. 3020 senesinde Asya’dan göç ederek Anamas Dağı’nın Gelendost tarafına nazır 2100 metre yüksekliğindeki (3) alanda Başkent Massalar şehrinin de kurucuları olan Massalar, yani Luviler’dir. Neâpolis’in önemli diğer antik emarelerinden birisi de Kızıldağ mevkîindeki Silindi şeklinde yanlış telâffuz ettiğimiz Selendi’dir. Selendi; Neâpolis devri itibariyle Sallı Massalar’ın şehri Salında demek olup Selendi adı ise Kara Ağac’a yerleşen Türkmenler tarafından XV. Asırdan itibaren kullanılan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) kaynaklarında Sollar ile birlikte yazılan bir karyedir.
M.Ö 4000 yılından itibaren bölgenin hâkim güçleri Hititlerdir. Hitit Kralı Anitta, anası Anapa’nın adını verdiği Anabora şehrini ise bugün Salur Sivrisi olarak bilinen Enevre’de kurmuş, zamanla Toroslar’ın başlangıç noktasındaki bu dağa da Maskot Anası manâsına gelen ‘Anamas’ adını vermiştir. (4) Anabura, Büyük İskender ile sağlanan merkezi otorite ve polisi aşan çok şehirli bir teşekkül olan Tetrapolis’in 4. üyesi olmuş, Strabun’da geçen on üç Pisidya şehrinden birisidir. Anabura’dan kalan harabeler, bugün ilçenin güneybatı tarafındaki Salur Köyü’nün batı istikâmetinde rakımı 800 metre olan Kızık kale Dağı’ndaki geniş bir alandadır. Bu antik Anabura’yı Hüseyin Şekercioğlu Anitta’ya dayandırırken, Isparta İl Turizm Müdürlüğü de Roma Devri eseri olarak değerlendirmişlerdir.
Hititler’in ardından Türk menşeinden olan Marmanatlı Sümerler, sonra Ağralı Aka Türkleri, M.Ö. 1530’dan itibaren Frigyalılar, M.Ö. 800’den itibaren İyonlar, M.Ö. 600’den itibaren Lidyalılar ve M.Ö. 546’dan itibaren de Persler bu bölgeye hâkim olan güçlerdir. 530 yılına kadar Göller Bölgesine hâkim bir diğer güç ise Pisidia Krallığı’dır ve Persler bu krallıktan sonra bölge hâkimiyetinde yer almışlardır. (5) Bölge, 334’ten itibaren Persler’in Balkanlar’daki İskitler’e kadar uzanan hâkimiyetine son veren Büyük İskender ile tanışır ve Makedonya Kralı Büyük İskender’in devrinde ticarî amaçla Neâpolis şehri kurulmuştur.
Bugünkü Şarkî Kara Ağac ilçe merkezi (Zengibar) civarında olduğu bilinen antik şehir Neâpolis’ten Naturalis Historia adlı eserinde (VI 47) ilk bahseden kişi Plinius’tur. Plinius, antik şehrin Galatia’da olduğuna işaret ederken, Hierosdes ise (672,3) Psidya’da bulunduğundan bahsetmektedir. Ptolomaios ise (V 49), şehri Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında gösterir. Neâpolis, Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvac) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma yolu üzerindedir. Neâpolis’in Apollonia (Uluborlu) ile aynı tarihlerde Trakyalı Kolonistler tarafından kolonize edildiği anlaşılmaktadır. MS III. yüzyıla ait bir kitâbeden bölgede bir Tetrapolis’in olduğu bilinmektedir. Tetrapolis; Yunanca’da dört kent ya da ülkeden oluşan siyasî ve ticarî birliğe verilen bir ad olup Neâpolis de Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. Tetrapolis, Tetrapolis’in üyelerinden Altada (yeri bilinmiyor), Anabura (Enevre) ve Neâpolis (Şarkî Kara Ağac) bilinmekte; fakat dördüncü şehrin ismi bilinmemektedir. A.H.M. Jones, bu dörtlünün Cillanian Ovası Tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. (6)
Anabura ise Strabon’da; Şarkî Kara Ağac Salur Köyü’nün güneyinde, Belceğiz Köyü’nün batısında yer alan antik şehrin adı olarak geçmektedir. MÖ. I. yüzyılın ilk çeyreği içinde Strabon’un Geographika isimli eserinde kent halkından Anabouralılar diye bahsedilmektedir. Halbuki Naturalis Historia (Doğa Tarihi) isimli eserini MS 75 yılları civarında yazan Plinius, aynı bölgeyi anlatırken sadece Neâpolis kentinden söz eder. Buradan da anlaşılıyor ki, MS. I. yüzyılda yeni kurulan Neâpolis bölgedeki Anabura’nın adının sönükleşmesine ve önemsiz bir kent durumuna düşmesine sebeb olmuştur. Şehir Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. J. R.Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan kitâbelerden Anabura ismini tesbit ederek şehrin yerini kesinleştirmiştir. Şehir kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur. Şehirde tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür. Söz konusu şehirden yakın çevrede bir kalıntı gözükmemekle birlikte Şarkî Kara Ağac İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. Enevre yakın tarih itibariyle bölge halkı tarafından daha ziyade su değirmenleriyle de tanınan bir bölgeydi. Buralarda Massalar’ın Salında’sını, Hititler’in Anabura’sını, Büyük İskender ve Trakyalı Kolonistler devrinin Neâpolis’ini bulmak, onların devirlerinden kalma Enevre, Yeniköy, Çeltik, Ördekçi-Kızıldağ Sivrisi ve Zengibar mahallerindeki MÖ’si antik eşyalarla karşılaşmak mümkündür. Dolayısıyla bölgenin bu konuda da derinliğine araştırılması için -elbette Böcüzâde Süleyman Sami’den beri- lokal tarihî sahaya inememiş aydınlarımızla oldukça geç kalınmıştır. Ki taa 15. asırdan beri Kara Ağac’ın Osmanlı arşivlerindeki gizli belgelerini tamamen gün yüzüne çıkarabilmiş değiliz.
KAYNAKLAR___________________________________________________
1-Ekrem Memiş, Eski Çağ Türkiye Tarihi, S.Ü.Yayınları, Konya 1989, s. 136
2- Hüseyin Şekercioğlu, Gelendost Tarihi, Bayrak Yay. İst. 1989, s. 43-Ekrem Memiş, a.g.e, S.Ü. Yayınları Konya 1989, s. 19-22
4-H. Şekercioğlu, a.g.e, s. 55-58
5-Ramazan Tunç; Şarkikaraağaç Tarihi 1, İstanbul 2005, s. 12-162
6-Mehmet Özsait, Psidia II, İ.Ü. Edb. Fak. Yayınları, 1980, s. 53-55
B-Nefsî Kara Ağac ve Köyleri
Kara Ağac'ın köyden büyük kazâdan küçük nefsî (şehir) durumunda bulunduğu dönemlerde Hâmidoğulları'ndan mevzu’ubahis satışla Osmanlı İmparatorluğu'na geçişini takiben kısa süre sonra, o güne kadar yazılmayan nâhiye ve karyelerinin sâkinleri ve sâkinlerinin de üretimlerinden vergilerine kadar iştigâl sahaları defterlerde işlenmeye başlanmıştır. Çok iyi bir dereceye ve eğitime tâbi, aynı zamanda çok güzel el yazılarına hâkim Osmanlı il yazıcılarının mükemmel bir şekilde tutmaya başladıkları kayıdların Hâmid Sancağı'ndaki ilki Hicri 906 (1475-1481 yıllarına tekabül) tarihli ve TT 30 numaralı Mufassal Defter’dedir.
Her ne kadar -Rotih’in yaptırdığı bugünkü Câmi-i Kebir’in kapısındaki kitabeye göre- Nefsî Kara Ağac’ın 1266 yılında kurulduğu yazılı ise de bu tarihin bir asır sonrasında Kara Ağac’ın Nâhiye olarak yazıldığı bu defter daha sonraki defterlere temel teşkil ettiğinden yazı karakteri ve işleniş açısından diğerlerine göre biraz farklıdır. Hâneye esas isimlerin ekseriyetinde mürekkebin dağılması sebebiyle okuma zorluğu ve hattâ bazılarını okuyamama gibi bir durum söz konusudur.
Buna rağmen işleyiş esasına göre 1475 Tarih ve 30 numaralı TT (Tapu Tahrir) Defteri'nde en başa söz konusu şehir ve karyelerle hâsshâ-i ve tımar işlenmiş, hemen devamında 6'şar sıra olmak üzere hane sahibleri ve onun veledi (oğlu) veya biraderleri; çift, nimçift, caba, bennak veya mücerred durumlarıyla Şeyh, Muhassıl, Yeniçeri, İmam, Fakih, Hoca, Ağa, Kâtib, Kadı gibi ünvanları işlenmiştir. Bu kayıdların sonunda verilen yekûnda bu ilk defterde Çift, Nimçid ve Bennak’lar kaydedilmiş, daha sonra da hasıllar hânesine o yerdeki bütün hayvancılık ve ekimin resm ile öşürleri yazılmıştır.
1475 tarihi itibariyle kayda geçen Nefsî Kara Ağac'daki 4 mahalle; Mahalle-i Yukarı, Mahalle-i Vasatî, Mahalle-i Câmii Kebir ve Mahalle-i Alcuklar'dır. 40 adet Karyeler (köyler) de; Karye-i Salur, Karye-i Çöküler, Karye-i Yaka-Eymür, Karye-i Çavundur, Karye-i Kullar ve İmecik, 1. Karye-i Armudlu (namı diğer Habillu), Karye-i Ömercik, Karye-i Tunâ-Şâh, Karye-i Çaltı, Karye-i Uşak-Eymür, Karye-i İgdir, Karye-i Süvari, Karye-i Bey, Karye-i Karkın, Karye-i Sürtme, Karye-i Fukahalar, Karye-i Karlu, Karye-i Sollar ve Selendi, Karye-i Çeltik, Karye-i Bilcüğez, Karye-i Uludinek, Karye-i Çarıksaray, Karye-i Uluköy, Karye-i Yakaköy, Karye-i Bayat, Karye-i Ömercik, Karye-i Karlu, Karye-i Kürtün, Karye-i Nekid, Karye-i Arak, Karye-i Saraycık, Karye-i Orvasi, Karye-i Arslandoğmuş, Karye-i Nudra, Karye-i Köprü, 2. Karye-i Armudlu, Karye-i Zengibar, Karye-i Ördekçi, Karye-i Viran ve Karye-i Akça-Kala'dır.
Tek Cemâ'ât Karakuzulu Cem'â'atidir ve Bölükleri de Bölük Bozlu, Bölük Kara Yaka ve Bölük Şarvan'dır. 3 Mezra‘a ise; Mezra-i Selendi, Bağçe-Mezra‘a Karye-i Çeltik ve Mezra‘a Kullar (İmacık) İmecik'tir. Buna göre Kara Ağac'da bu tarihte 4 mahalle, 4 bölük, 40 köy ve 3 mezra'a olmak üzere 51 adet yerleşim yeri bulunmaktadır.
C-ARAK Karyesi (Köyü) Hakkında
1-Fatih Sultan Mehmed Dönemi (1475-1481) Defter No: TT 00 30
Osmanlı’da ilk Mufassal (Tafsilatlı) Defterler’in yazıldığı tarih 1475’tir. Fatih Sultan Mehmed Dönemi olan bu tarihlerdeki yazılımlar 1481’e kadar sürmüş, daha sonra II. Bayezîd-i Veli döneminde de (1501 Öncesi) tahrirler devam ettirilmiştir.
|
1475-1481’de Hâne ve Nüfus Durumu
|
|
Karye-i ARAK
|
Sh/Nr.
|
Hâne
|
Nüf.
|
|
TT 0030
|
578
|
6
|
26
|
1475’teki ilk kayıd olan TT 00 30 nolu dafterin 578.. sayfasında yer alan ARAK’da 6 hanede 26 nüfus vardır. Bunların 2’si nimçift (75 dönüm ve altında arazi sahibi), 3’ü bennak (Evli vergiye tâbi) olub ve 1’i de mücerred (bekâr) nüfustur.
Köyün ilk oturan 6 neferi defterde: ‘Ahmed veled-i İlyas Fakih nim, Ali mezbur o. nim, Mustafa veled-i İshak bennak, İsmail mezbur o. bennak, İsa mezbur o. mücerred, İsa Fakih veled-i Muhammed bennak’ olarak yazılıdır.
Hasılat Durumuna baktığımızda köyde Buğday ve Arpa ekiliyor. Kiyah (ot) var. Hayvan besleniyor ve bunlara ait öşir ve resm denilen verginin yanı sıra bad-ı heva vergisi ödeniyor. Köyde bir Vakıf mescidi bulunuyor ve vakıf geliri buğday ve arpadan sağlanıyor.
2-1501 Önce ARAK Köyü II. Bayezîd-i Veli Dönemi Defter No: TT 0994
II. Bayezîd-i Veli Dönemi olan 1501 ve öncesi TT 0994 Nolu defterin 350. sayfasında kayıdlı Arak’ın 6 hanesindeki neferler: ‘Ahmed veled-i İlyas nim, Ali mezbur o. nim, Mustafa veled-i İshak bennak, İsmail mezbur o. bennak, Musa veled-i Abdi Fakih bennak. Muhammed birader-i o. İmam bennak (Onun biraderi), İsmail Birader-i Mustafa bennak.
Buna göre köyde 1 nimçift ve 1’i imam olan 5 bennak kişi olup nüfusu 30’dur.
|
1501 Öncesi Hâne ve Nüfus Durumu
|
|
Karye-i ARAK
|
Sh/Nr.
|
Hâne
|
Nüf.
|
|
TT 0994
|
578
|
6
|
40
|
Arak, 1475’te 6 hane ve 26 nüfuslu iken 1501’de yine 6 hane olmasına rağmen 1 bekâr nüfus evlendiğinden 4 nüfus artmış ve sayı 30’a çıkmıştır. Diğer köylere göre çok az ürünü olan Arak’ta 1501 tarihlerinde yetiştirilen ürünler 1475’te olduğu gibi; Buğday ve Arpa ekiliyor. Kiyah (otluk) var. Hayvan besleniyor ve bunlara ait öşir ve resm denilen verginin yanı sıra bad-ı heva vergisi ödeniyor. Köyde bir Vakıf mescidi bulunuyor ve vakıf geliri buğday ve arpadan sağlanıyor. Birkaç kalem bazı vergiler de bulunmaktadır.
3-1522 Kara Ağac’ının Köylerinde Hasılat Durumu
1522 Tarih ve TT 0121 Numaralı Mufassal (Tafsilatlı) defterde kayıdlı Nekid olarak isim alan Arak’ın bu tarihteki nüfus durumu hane 38, nefer 38 olarak ve nüfus 190 olarak geçmektedir. Buna göre köydeki neferler;
İvaz veled-i (oğlu) İbrahim nimçift
Abdi veled-i Davud nimçift
Mahmud veled-i Hasan nimçift
Ramazan veled-i Mustafa nimçift
Yusuf veled-i Mesud çift
Hızır veled-i Yusuf nimçift
Hacı veled-i Hızır nimçift
İsa veled-i Kulu nimçift
Veli veled-i Ali nimçift
Mahmud veled-i Hasan nimçift
Mehmed veled-i Bahırcı? nimçift
Sufi veled-i Ali nimçift
Kulu Bekir veled-i Yusuf nimçift
Mahmud veled-i Yusuf nimçift
Kolcı veled-i Ahmed nimçift
Avas veled-i Nasuh çift
Burak veled-i Canbey nimçift
Ramazan veled-i Piri nimçift
Halil veled-i Osman nimçift
Ahmed veled-i Mustafa Ali nimçift
Piri veled-i Pir Ahmed nimçift
İvaz veled-i İbrahim bennak
Seydi veled-i Emece Bennak
Süleyman veled-i Ramazan bennak
Ali veled-i Melami Bennak
Abdi veled-i Mehmed bennak
İsa mezbur (biraderi) o. (Onun) bennak
Lütfi veled-i İsmail bennak
Abdurrahman veled-i İsmail nimçift
Abrunnahman çift veled-i Abdi İmam Bayezid muhassıl
Ali veled-i Musa nimçift
|
1522’de Hâne ve Nüfus Durumu
|
|
Yaka Eymür
|
Sh/Nr.
|
Hâne
|
Nüf.
|
|
TT 0121
|
503
|
38
|
190
|
Ramazan veled-i Yusuf nimçift
Ahmed veled-i Halil bennak
Lütfişah veled-i Ali Han bennak
Ramazan veled-i Ahmed bennak
Hacı veled-i Yusuf bennak
Ali veled-i Piri bennak
İsa veled-i Çerihan bennak
İshak birader-i o. bennak
Hane 37 Nefer 38
2 Çift 21 nimçift 4 bennak 1 imam
Bekâr nüfus yok
Hasılatı 5230 guruş
Buğday arpa bağ, çavdar, kiyak (ot) gibi ürün üretiliyor ve ganem (koyun) gibi hayvan besleniyor
4-TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal Defteri 184-405 Sıra No’da Nekid ma’a Arak Köyü
Bu tarihte Kara Ağac’ın 10 köyünde zeamet vardır ki bunlar Karlı, Sollar ve Selendi, Armutlu, Fakihler, Sürtme, Akça-kal’a, Çeltik, Armudlu ve Ördekçi ile Bilcüğez’dir. Nekid ise bunların arasında tımarı olan bir köydür ve tımarları da Piri Çeri Sürükçü ve Bekir ve Hacı’dır
Buna rağmen Çaltı, Belceğiz, Sürtme, Ördekçi, Nudra ve hattâ bugün tarih sahnesinden silinen Ömercik, Çeltik Yağcı, Çökiler, Orvasi ve Nekid de (Arak) boya dayalı köy adları dışında fakat ‘Kök, Damar’ meâlinde ad almış bir Türkmen köyüdür ve Kara Ağac’a II. Kılıç Arslan dönemi 1203’te yerleştirilen Hâmid Bey’in aşiretinden olan Saçıkaralılar’dan olduğu muhakkaktır. 1567 tarihi itibariyle 1522’ye göre Nekid’de (Arak) fevkalâde nüfusu artışı söz konusudur. 81 hanede 110 nefer yazılıdır.
Köydeki nüfus durumu da 24 nim, 58 bennak ve 28 mücerredin toplamı; 82x5=410+28=438 kişi olarak hesablanmıştır. Burada nim ve bennak aile olarak 5’er kişi, mücerred de bekâr tek kişi olarak esas alınmış ve yekûn bulunmuştur. 438 nüfuslu Nekid’de nim bennak ve mücerred resmi (vergi) yanı sıra Hınta (buğday) Şair (arpa), ayrıca ot ve benzeri gelir ve öşrleri vardır.
NEKİT (ma’a ARAK) KARYESİ SÂKİNLERİ
Ebubekir veled-i Abdurrahman bennak
Abdi veled-i o. mücerred
Musa veled-i Abdurrahman, nim
Pir Ahmed veled-i Hızır, bennak
Veli veled-i o. mücerred
Hızır Bali birader-i o. mücerred
Selim Piri veled-i Hızır, bennak
Receb birader-i o. bennak
Mahmud veled-i Yusuf, bennak
Ali veled-i Mahmud, nim
Satılmış veled-i Sündük, nim
Süleyman veled-i o. mücerred
Receb birader-i o. mücerred
Hamza veled-i Nebi, bennak
Sülleyman birader-i o. bennak
İsmail veled-i Alaaddin, bennak
Hüseyin veled-i Mehmed, bennak
Mehmed veled-i o, mücerred
Hamza veled-i İlyas, nim
Hızır veled-i o. mücerred
Süleyman veled-i Ayvad, nim
Veli veled-i o. mücerred
İbrahim veled-i Ayvad, bennak
Ali birader-i o, bennak
Mehmed veled-i o. mücerred
Mustafa biraderi-i o. mücerred
Yusuf veled-i Ramazan, nim
Ali veled-i o. mücerred
Sinan veled-i Ramazan, bennak
İsmail veled-i Emrullah, bennak
Sündük birader-i o. bennak
Mehmed birader-i o. bennak
Ramazan veled-i Hüseyin, nim
Osman birader-i o. bennak
Abdullah veled-i Hızır, nim
Emrullah birader-i o. bennak
Pir Ali veled-i Kuşahdam? bennak
Hızır Bali veled-i Ramazan, bennak
Ramazan veled-i Satılmış, bennak
Selim veled-i Davud, bennak
Davud veled-i o. bennak
Evli birader-i o. mücerred
Nurullah birader-i o mücerred
Hasan veled-i Abdullah, bennak
Mustafa veled-i Molla, nim
Süleyman birader-i o. bennak
Aydoğmuş veled-i Veli, bennak
Hasan veled-i Musa, bennak
Timur veled-i Abdurrahman bennak
Ömerhan veled-i Kara Veli, bennak
Mustafa birader-i o, mücerred
Mustafa veled-i Alişar bennak
Yusuf veled-i o. mücerred
Ahmed veled-i Burak bennak
Hüdaverdi veled-i Sefer, nim
Turğud birader-i o, bennak
Mehmed veled-i Hacı, bennak
Süleyman veled-i Hızır, bennak
Mehmed veled-i Ramazan, nim
Cafer birader-i o. nim
Yusuf veled-i o. bennak
Kemal veled-i Ahmed, nim
Ahmed veled-i o, bennak
Habil birader-i o. mücerred
Mehmed veled-i Üyük, bennak
İsa birader-i o, bennak
Seydi Veli veled-i Mahmud Fakih, bennak
Sinan veled-i Mustafa, bennak
Davud birader-i o. mücerred
İlyas veled-i Hasib, bennak
Emced veled-i o. mücerred
Ali veled-i Mehmed, nim
Mes’ud birader-i o. bennak
Veli veled-i o. mücerred
Hamdi birader-i o. mücerred
Mustafa veled-i Nasuh, nim
Nasuh veled-i o,mücerred
Veli veled-i Mehmed, bennak
Halil veled-i İskender, bennak
Musa birader-i o. bennak
Hacı Nuh veled-i Üyük, nim
Mulu veled-i o,bennak
Timur veled-i Veli, bennak
Derviş veled-i o. mücerred
Pir Veli birader-i o. mücerred
Mehmed veled-i Sefer, nim
Ramazan birader-i o. bennak
Turğud veled-i Süleyman, nim
Receb veled-i o. mücerred
Üyük veled-i Süleyman, bennak
Sultanşah veled-i o, mücerred
Mehmed veled-i Uğur, bennak
Mehmed veled-i İbrahim, bennak
İbrahim veled-i o. mücerred,
Musa veled-i İnebegi, bennak
Abdi veled-i o. mücerred
Ramazan veled-i Turhan, bennak
Lütfü birader-i o. bennak
Emir birader-i o. mücerred
Hacı veled-i Hüseyin, nim
Mehmed birader-i o. bennak
Süleyman veled-i Ömer, nim
İskender veled-i o. mücerred
Nasrullah veled-i Ali, nim
Hamza veled-i Mahmud, bennak
Halil veled-i Receb, bennak
Mehmed veled-i Mustafa, bennak
Şems veled-i Durmuş, mücerred
Hızır veled-i Sadak bennak
Yekûn 81 Hane 110 Nefer
|
1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu
|
|
Nekid (ma ARAK)
|
Sh/Nr.
|
Hâne
|
Nefer
|
Nüfus
|
Hasıl
|
|
51 Nolu Defter
|
178/394
|
81
|
110
|
438
|
9.786
|
|
TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri
|
|
Nekid
|
CNBM
|
Hınta
|
Şa’ir
|
Bağ
|
Afyon
|
Zmst
|
Bd. Hv.
|
Kovan
|
Zem.
|
Bostan
|
Dönüm
|
|
Sıra No 402
|
1326
|
50-4000
|
30-1800
|
900
|
-
|
60
|
121
|
100
|
50
|
-
|
80
|
Kara Ağac geneli köylerin ürünlerine baktığımızda da buğdayda Salur en başta gelirken onu takibeden köyler Karlı, Armudlu, Ömercik, Nekid ve Bilcüğez’dir. Nekid ma’a Arak’ta da buğdayın yüksek seviyede ekildiğini görüyoruz. En fazla arpa Yaka Eymür’de, ardından Salur’dadır. Bağ ve bad-ı heva bakımından Ulu-dinek çok önlerde seyrediyor. Orvasi’de afyon ekilmese de önemli ölçüde bağcılık ve biraz da arıcılık vardır. Arıcılıkta (Kovan) ise Salur ile Uludinek, afyon’da Bilcüğez ve Viran, bostanda ise Salur ve Çeltik en fazla üreten ve öşür ödeyen yerlerdir. Yine Orvasi’deki gibi Nekid ma’a Arak’ta düşük seviyede görülen zemistânide (kışlık giyecek) Yaka-Eymür, Salur ve Çöküler aynı miktar ile başı çekerken cebe, nim, bennak ve mücerred resminde Ömercik diğer köylere büyük fark atıyor. Bu durumda Salur’u, en fazla buğday, bal ve bostan üreten, aynı zamanda en çok zemistâni (kışlık giyecek için verilen para) alan köy olarak görüyoruz. Yaka Eymür arpa, Bilcüğez afyon, Uludinek de bağ ile rekor seviyede üretim gösteriyorlar. Nâhiyede Sürtme, Nevşirvan ve Kürtün olmak üzere sadece üç köyde bağ dikilmiyor. Afyon ekiminde ise köyler neredeyse yarı yarıya fire veriyor. Tam 14 köyde ekim yapılmıyor. Bizim dikkatimizi çeken en önemli husus, coğrafi açıdan rakım düşüklüğü olan ve özellikle Beyşehir Gölü seviyesine yakın köylerin daha verimsizlik göstermesidir. Öyle ki Fakihler ve Çeltik, Salur ile sınırlı olmalarına rağmen her ikisinde de ciddi üretim azlığı göze çarpıyor. Çeltik sadece bostanda Salur’un ardından ikinci sırayı alıyor. Elbette Nâhiye Kara Ağac ovasında söz konusu olan verim, yalnızca tarıma dayalı değildir. Bu bölgede aşiretlerin gelir kaynaklarından en önemlisi olan hayvancılık da yapılmıştır.
D-51 Nolu Son Mufassal’a Göre Kara Ağac ve Karyeleri
“Nefsi Kara Ağac ve Karyelerinin 1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu” tablosu itibariyle Kara Ağac ve köylerinde hane ve nüfus ve gelir durumu hakkında genel bir bilgiye sahib olmak mümkündür. Nekid ma’a Arak’ın 9.786 guruş olarak hesablandığı öşür ve gelir kaynağını teşkil eden yüksek meblağdaki ürün durumu köye ait defterin 394 nolu sayfasının altında yer aldığı gibi “Kara Ağac'ın TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri” başlığı altındaki bir tablomuzda da belirtilmiştir.
Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde bulunan bu mufassal defter, daha öncekilere göre daha gelişmiş ve çok güzel bir yazı üslûbuyla işlenmiş olup, okumada en kolay olanıdır. Defterdeki bilgiler itibariyle, bize hanelerin ve dolayısiyle buna bağlı olarak da nüfusun arttığını gösteren defterin hemen başındaki mukaddemenin de, Kara Ağac’daki bazı köy ve mevkileri belirtmesi açısından önemi oldukça büyüktür. Elimizde tam teşekküllü belgeler olmasına rağmen isimlerin ekseriyetle, veled-i Ahmed ve veled-i Mehmed gibi mükerrerlik gösterişi itibariyle 1567 ile 1831 nüfusundaki sâkinleri birleştirerek bir sülâle şeceresi çıkarmak mümkün değildir.
Bu itibarla bugüne göre geriye giderek en sağlıklı sülâle hareketini bulmak için 1831 Osmanlı Genel Nüfus Sayımını esas almak zorundayız. Çünkü Osmanlı’daki bu ilk nüfus sayımı daha gerilerdeki; yani ne 1475, ne de 1501, 1530 ve 1567’lerdeki kayıdlara hiç benzemez. Daha tafsilatlı ve sülâleler lâkaba dayalı kayıdlara alınmışlardır. Bunun içindir ki elimizdeki belgelerde Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid-i Veli, Yavuz Sultan Selim, Kanuni ve II. Selim dönemlerine ait Arak Köyü sâkinleri mevcut olsa da 1831 ile bağlantı kurulamayacağından bunların hane ve adlarını vermeye ihtiyaç duymadık.
E-Karye-i Arak Tâ‘bi Kara Ağac
Defter No: 58-436
Bütün bu bilgileri ihtiva eden defterler ise bizim esas aldığımız yıllara göre daha ileride (H.1260-1261) 1840’ü yıllarda yazılmıştır. 1839 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle gördüğümüz çiftçi-rençber, çoban, bakkal (bak’al), derzi, debbağ, helvacı ve berber gibi meslekî hususların analizinde rençber-çiftçi ifadesinin yoğunluğu hattâ neredeyse tamamı bize Kara Ağac ve köylerinde daha ziyade ziraî faaliyetlerin revaçta olduğunu göstermektedir.
ARAK KÖYÜ’nün 1831 NÜFUSU
1831 Tarih ve 3237/291 No’lu İCMAL Defteri
Hâmid Sancağı, Ağlasun, İncir, Kara Ağac-ı Yalvac ve Afşar Kazâsı’nı içine alan Hicri 1246 (M.1831) Nolu Müslim Defteri’nin 291. sayfasında yer alan Arak Köyü’nün sâkinleri 1831’deki Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle kayıd altına alınmıştır. Buna göre köyün halkı aşağıda görüldüğü üzre 27 Kişi Ter ve Kara Bıyıklı, 38 kişi Kara ve Sarı Sakallı, 91 kişi Bir Yaşından 16 Yaşına Kadar Varınca, 33 kişi Ak ve Kır Sakallı ve Alil ve 7 kişi de Asâkir-i Mansure’de (Asker mensubu) Olanlar olarak yekûn 70 kişiden teşekkül etmektedir. Bu kişiler akrabalık bağları, mesleği, doğum ve ölümü ile yaşları itibariyle aşağıda gösterilmiştir.
Defter No: 3237 Sayfa No: 287
Mustafa İmam ve Hatib Yaşı 45 Ölümü 1248, -Oğlu Süleyman Yaşı 5, -Oğlu Mehmed Emin Yaşı 3
Hamzaoğlu Ömer Yaşı 75 Ölümü 1248, -Oğlu Osman Sarıbıyıklı Yaşı 25
Osman’ın oğlu Ahmed Doğumu 1252
Osman’ın oğlu Mehmed Yaşı 3 Doğumu 1249
Defter No: 3237 Sayfa No: 288
Osman Muhtar Yaşı 55
Oğlu Abdulaziz Terbıyıklı yaşı 20
Kardeşi Hasan Karasakallı Yaşı 30
Hasan’ın oğlu Hüseyin Doğumu 1247 Ölümü 1249
Karahasanoğlu Hasan Karabıyıklı Y. 22, -Oğlu Hasan Doğumu 1247 Ölümü 1249, -Oğlu Mehmed Y. 2
Kardeşi Yusuf Yaşı 10
Çenioğlu Abdulaziz Karasakallı Yaşı 30, -Oğlu Oğlu Mustafa Doğumu 1249 Ölümü 1249, -Oğlu İsmail Yaşı 10, -Oğlu Ali Yaşı 8, -Oğlu Mustafa Yaşı 2 Ölümü 1247
Hiseoğlu Ali Köse Karasakallı Yaşı 28 Ölümü 1251, -Oğlu Ali Doğumu 1251 -Oğlu Muslu Askere gitti 1247 (Mansure) Yaşı 17, -Oğlu Hüseyin Yaşı 10 -Oğlu Osman Yaşı 3
Bekiroğlu Mestan Sarı Terbıyıklı Y. 20, -Oğlu Bekir Doğ. 1247 Öl. 1249, -Oğlu Süleyman Doğ. 1250
Kardeşi Abdulbaki Terbıyıklı Yaşı 18
Abdiloğlu Nurullah Yaşı 50 Ölümü 1254, -Oğlu Abdil Sarıbıyıklı Yaşı 22
Abdil’in oğlu Abdil, Yaşı 5, -Abdil’in oğlu Ali Yaşı 3, -Abdil’in oğlu Süleyman Yaşı 1 Ölümü 1249
Nurullah’ın oğlu Hasan Sarıbıyıklı Yaşı 25 Ölümü 1252
Hasan’ın oğlu Memed Doğumu 1251
Nurullah’ın oğlu Osman Sarı Terbıyıklı Yaşı 20
Osman’ın oğlu Adıgüzel Doğumu 1251
Halemahmudoğlu Hüseyin Karasakallı Yaşı 35, -Oğlu İsmail Yaşı 5-Oğlu Ali Yaşı 3
Kardeşi Osman Yaşı 15
Abdiloğlu Hüseyin Yaşı 50, - Oğlu İbiş Karabıyıklı Yaşı 22, -Oğlu İsmail Terbıyıklı Yaşı 20 -Oğlu Abdurrahman Askerde (Mansure) Yaşı ..
Mehmedailoğlu İsmail Yaşı 50, -Oğlu Mehmed Ali Askerde (Mansure) Yaşı .. -Oğlu Ahmed Terbıyıklı Askere gitti (Mansure) 1247 Yaşı 18
Çolak Osman Yaşı 75 Ölümü 1247, -Oğlu Ahmed Doğumu 1247, -Oğlu Osman Karabıyıklı Yaşı 25 Kavasoğlu Memiş Karasakallı Yaşı 40, -Oğlu Ebubekir Yaşı 5
Eyüboğlu Süleyman Köse Karasakallı Yaşı 27, -Oğlu Mustafa Yaşı 9, -Oğlu Ömer Yaşı 2
Kardeşi Ramazan Karabıyıklı Yaşı 25
Ramazan’ın oğlu Eyüb Doğumu 1252
Süleyman’ın kardeşi Eyüb Askere gitti (Mansure) Yaşı .. Ölümü 1250
Süleyman’ın kardeşi Ali Terbıyıklı Yaşı 18, Süleyman’ın kardeşi Mahmud Yaşı 10, Süleyman’ın kardeşi Muslu Yaşı 2
Cinalioğlu Ali Karabıyıklı Yaşı 32
Oğlu Hüseyin Askere gitti (Mansure) 1249 Yaşı 20
Kardeşi Halil Terbıyıklı Yaşı 18
Kolukısaoğlu Ömer Karasakallı Yaşı 35, -Oğlu Hüseyin Yaşı 5, -Oğlu Mustafa Yaşı 3, -Oğlu Ali Yaşı 2
Bostancıoğlu Mustafa Yaşı 55, -Oğlu Hasan Terbıyıklı Yaşı 18 Ölümü 1250, -Oğlu Süleyman Yaşı 10, Oğlu Ali Yaşı 8, -Oğlu Hüseyin Yaşı 3, -Oğlu Mestan Yaşı 1 Ölümü 1249
Ahmedoğlu İbrahim Karasakallı Yaşı 30
Oğlu Ahmed Doğumu 1252 Ölümü 1252
Kardeşi Ahmed Yaşı 25 Ölümü 1249
İsmailoğlu Memiş Karasakallı Yaşı 40 Ölümü 1254, -Oğlu İsmail Terbıyıklı Yaşı 20 Ölümü 1254
Kopranoğlu Süleyman Yaşı 50, -Oğlu İsmail Sarı Terbıyıklı Yaşı 23
İsmail’in oğlu Hasan Doğumu 1252
Süleyman’ın oğlu Abdil Askere gitti (Mansure) 1250 Yaşı 10
Çakal Ahmed Yaşı 80 -Oğlu Ahmed Terbıyıklı Yaşı 20
Ahmed’in Kardeşi oğlu Ali Yaşı 12, Ahmed’in kardeşi Hasan Yaşı 8, Ahmed’in kardeşi Yusuf Askere gitti (Mansure) 1251 Yaşı 6, Ahmed’in kardeşi Abdil Yaşı 4
Musaoğlu Musa Karasakallı Yaşı 30, -Oğlu Mustafa Yaşı 3
Kardeşi Ebubekir Askerde (Mansure) Yaşı .. Kardeşi Hüseyin Terbıyıklı Yaşı 20
3237/289
Hazaoğlu Molla Abdullah Yaşı 75
Oğlu İsmail Terbıyıklı Yaşı 17
Bostancıoğlu Mehmed Yaşı 50 Ölümü 1247 -Oğlu Hüseyin Karasakallı Yaşı 30
Mehmed’in oğlu Mehmed Yaşı 3
Hüseyin’in oğlu İsmail Yaşı 1, Hüseyin’in oğlu Süleyman Askerde (Mansure) Yaşı ..
Hüseyin’in oğlu Osman Yaşı 15
Mehmed’in oğlu Mustafa Yaşı 13, Mehmed’in oğlu Ahmed Yaşı 2
Abdurrahmanollu İsmail Terbıyıklı Yaşı 18, -Oğlu Abdurrahman Doğumu 1252
Altıncıoğlu Bayram Yaşı 55
Oğlu İbrahim Yaşı 9
Altıncıoğlu Yahya Yaşı 45
Çamurcuoğlu Abdil Yaşı 50, -Oğlu Mahmud Yaşı 15
Çamurcuoğlu Mehmed Yaşı 45, -Oğlu Mahmud Doğumu 1247, -Oğlu Osman Yaşı 6
Hacıalioğlu İbrahim Terbıyıklı Yaşı 20, -Oğlu Ali Yaşı 1 Ölümü 1247
Hamzaalioğlu Ahmed Karasakallı Yaşı 30
Duraalioğlu Abdullah Karasakallı Yaşı 35
Kardeşi Ahmed Terbıyıklı Yaşı 18
Çeni Mehmed’in oğlu Mahmud Ter bıyıklı Askere gitti (Mansure) 1250 Yaşı 17
Kardeşi Süleyman Yaşı 7
Süleymanoğlu Muzaffer Yaşı 55
Üveyoğlu Mestan Yaşı 9
Durmuşoğlu Mehmed Yaşı 10
Emirhüseyinoğlu İbrahim Karasakllı Yaşı 40 Ölümü 1250, -Oğlu Osman Doğumu 1250 Ölümü 1251
Molla Mahmud Köse Karasakallı Mescid İmamı Yaşı 27, -Oğlu İsmail Yaşı 2
Ebubekiroğlu İbiş Yaşı 45
Kardeşi Osman Karasakallı Yaşı 25
Osman’ın oğlu Ebubekir Yaşı 9, Osman’ın oğlu Süleyman Yaşı 5
Karavelioğlu Abdulkerim Yaşı 60 Ölümü 1252, -Oğlu Memiş Karasakallı Yaşı 32
Memiş’inoğlu Abdulkerim Doğumu 1249, Ölümü 1249
Memiş’inoğlu Abdulkerim Doğumu 1251
Memiş’in oğlu Ahmed Yaşı 5, Memiş’in oğlu İsmail Yaşı 2
Abdulkerimoğlu Veli Karasakallı Yaşı 30
Veli’nin oğlu Ramazan Doğumu 1252
Kocasleymanoğlu Osman Yaşı 60, -Oğlu İsmail Terbıyıklı Yaşı 20 Ölümü 1254
İsmail’in oğlu Mustafa Doğumu 1247
İsmail’in oğlu Abdulgani Doğumu 1252, İsmail’in oğlu Süleyman Yaşı 3, İsmail’in oğlu Mehmed Yaşı 1
Hasanoğlu Mustafa Alil Yaşı 55
Hasanoğlu Süleyman Karasakllı Yaşı 30, -Oğlu Hasan Yaşı 12 Ölümü 1254, -Oğlu İsmail Yaşı 9, -Oğlu Mehmed Yaşı 5
Ömeroğlu Ömer Yaşı 65 Ölümü 1248, -Oğlu Abdurrahman Sarıbıyıklı Yaşı 25 Ölümü 1254
Abdurrahman’ınoğlu Ömer Doğumu 1251
Ömeroğlu Ömer’in oğlu Mehmed Terbıyıklı Yaşı 18
Mehmed’in oğlu Ahmed Doğumu 1247
Mehmed’in oğlu Abdulkerim Doğumu 1250
Mehmed’in oğlu Mehmed Doğumu 1254
Yusufoğlu Osman Yaşı 55, -Oğlu Yusuf Terbıyıklı Yaşı 17, -Oğlu Osman Yaşı 9, -Oğlu Hasan Yaşı 7
Mehmedoğlu İsmail Yaşı 90, -Oğlu Abdulbaki Kumralsakallı Yaşı 30
Abdulbaki’nin oğlu Ahmed Doğumu 1250
Abdulbaki’nin oğlu Hüseyin Yaşı 3
İsmail’in oğlu Muslu Sarısakallı Yaşı 27
Muslu’nun oğlu Abdullah Doğmu 1248
Süleymanoğlu Abdil Yaşı 80 Ölümü 1252, -Oğlu Osman Köse Karasakllı Yaşı 35
Osman’ın oğlu Osman Yaşı 4 Ölümü 1249
Osman’ın kardeşi oğlu Abdil Yaşı 5
Katrancıoğlu Halil Yaşı 50, -Oğlu Hasan Terbıyıklı Yaşı 18, -Oğlu Hüseyin Yaşı 10
Karaosmanoğlu İsmail Sarısakallı Yaşı 32, -Oğlu Mehmed Doğumu 1247
Kardeşi Osman Terbıyıklı Yaşı 18
Osman’ın oğlu Hüseyin Doğumu 1248
SeyfioğluSeyfi Karasakallı Yaşı 30, -Oğlu Veli Doğumu 1247 Ölümü 1250, -Oğlu Mehmed Yaşı 5, -Oğlu İsmail Yaşı 3
Ebubekir oğlu Şaban Karabıyıklı Yaşı 22, -Oğlu Bekir Doğumu 1247 Ölümü 1250
Abdurrahmanoğlu Ali Yaşı 50, Oğlu Abdurrahman Terbıyıklı Yaşı 20, -Oğlu Mehmed Terbıyıklı Askere gitti (Mansure) 1249 Yaşı 17, -Oğlu Hüseyin Yaşı 6
Eyüboğlu Ömer Karasakallı Yaşı 28, Oğlu Mehmed Doğumu 1247 Ölümü 1248, Oğlu Mehmed Doğumu 1249, -Oğlu Süleyman Doğumu 1252
Kavasoğlu Halil Karasakallı Yaşı 27, -Oğlu Mustafa Yaşı 9 Çenioğlu AbdiTerbıyıklı Yaşı 20
Hacıalioğlu Hüseyin Karasakallı Yaşı 40, -Oğlu Ali Yaşı 10
Hacıalioğlu Osman Karabıyıklı Yaşı 27
Ömerbeyoğlu Süleyman Yaşı 75 Ölümü 1248, -Oğlu İbrahim
İbrahim’in oğlu Hüseyin Doğumu 1248 Ölümü 1250
İbrahim’inoğlu Ebubekir Yaşı 7, -İbrahim’inoğlu Ramazan Y. 2, Süleyman’ınoğlu Eyüb Karasakallı 32
Eyüb’ün oğlu Hüseyin Doğumu 1247 Ölümü 1250
Eyüb’ün oğlu Mustafa Doğumu 1251, Eyüb’ün oğlu Süleyman Yaşı 6, Eyüb’ün oğlu İsmail Yaşı 2
Ebubekir’in kardeşi oğlu.. Durmuş Ali Terbıyıklı Askere gitti (Mansure) 1250 Yaşı 17
Emrullah oğlu Hüseyin Yaşı 26, -Oğlu Emrullah Yaşı 5
Kardeşi Ali Terbıyıklı Yaşı 20
Ali’nin oğlu Ali Doğumu 1248
Nasuhoğlu Süleyman Terbıyıklı Yaşı 18
Osmanoğlu Mümin Terbıyıklı Askere gitti (Mansure) 1254 Yaşı 18 Ölümü 1254, -Oğlu Osman Doğumu 1248 Ölümü 1249
Ali oğlu Süleyman Sarısakallı Yaşı 30, -Oğlu Ali Doğumu 1247, -Oğlu Süleyman Doğumu 1250
Ahmedoğlu Nebi Yaşı 60, -Oğlu Ahmed Yaşı 15
Mahmudoğlu Ebubekir Karasakallı Yaşı 35 Ölümü 1249, -Oğlu Mahmud Yaşı 5
Mahmud oğlu Ali Karasakallı Yaşı 30, -Oğlu Mustafa Doğumu 1249, Oğlu Mehmed Doğumu 1252
Kardeşi Mahmud Yaşı 4
Mehmedali oğlu Hüseyin Karasakallı Yaşı 40
Yörükoğlu Ahmed Terbıyıklı Yaşı 18 Doğumu 1250
Kardeşi Hüseyin Yaşı 3
Tekeli Hasan Yaşı 60, -Oğlu Ramazan Yaşı 5
Yusuf oğlu Mustafa Karasakallı Yaşı 40, -Oğlu Mehmed Askerde (Mansure) Yaşı.., -Oğlu Osman Yaşı 10, Oğlu Ali Yaşı 8
Abdurrahman oğlu Mustafa Karasakallı Yaşı 30 Ölümü 1250, -Oğlu Abdurrahman Askere gitti (Mansure) 1251 Yaşı 10, -Oğlu HüseyinYaşı 8
Süleymanoğlu Süleyman Yaşı 5
Veli oğlu Süleyman Yaşı 80
İsa oğlu Hüseyin Askerde (Mansure) Yaşı .. Ölümü 1247
Göç Musa Karasakallı Kendi vilâyetine gitti 1247 Y. 40, -Oğlu Mehmed Kendi vilâyetine gitti 1247 Y. 8
Cinhaliloğlu Mehmed Karasakallı Y. 30, -Oğlu Mevlüd Doğumu 1252, -Oğlu İsmail Yaşı 4 Ölümü 1249
Kocamusluoğlu Muslu Karabıyıklı Yaşı 27, -Oğlu Mahmed Doğumu 1249 Ölümü 1249
KardeşiSüleyman Terbıyıklı Yaşı 20
Süleyman’ın oğlu Mahmud Doğumu 1252
Mustafa oğlu Molla Hasan Yaşı 55, -Oğlu Ali Karasakallı Yaşı 28
Ali’nin oğlu Mustafa Yaşı 5 Ölümü 1248
Ali’nin oğlu Hasan Yaşı 3
Ali’nin oğlu veli Yaşı 1 Ölümü 1247,
Molla Hasan’ın oğlu Mehmed Terbıyıklı Askere gitti (Mansure) 1247 Yaşı 20
Mahmudoğlu Mustafa Karasakallı Yaşı 40, -Oğlu Osman Yaşı 5, Oğlu Yakub Yaşı 2 Emrullahoğlu Mustafa Askerde (Mansure) Yaşı ..
------------------------------------------------
Ter ve Kara bıyıklı 27
Kara ve Sarısakallı 38
Bir Yaşından Onaltı Yaşına Varınca 91
Ak ve Kırsakallı ve Alil 33
Asakir-i Mansure (Asker hizmetinde) Olanlar 7
Yekûnu 216 Kişi
(*) Hicrî Tarihe 585 yıl eklenerek Milâdî tarih bulunur
Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac 11 Şubat 1842 Tarihli Vergi Defterinde Arak Köyü Sâkinleri
Bizim bu köy tarihleri içinde ele aldığımız Arak Köyü’ne ait defterler; 1475’ten itibaren 4 mufassal, 1 icmal ve 1 aded de vergi defterleridir. Ayrıca bu seriye girebilecek 1 de Temettü’at defteri vardır ki böylece 7 defterde Arak kaydı bulunmaktadır. Vergi defterleri 1842’de ele alınan ve Temettü’ât defterlerinden önceki son defterlerdir. Osmanlı’da esasen bir hayli defter daha vardır. Bunları incelesek de burada ele almadık. Son defter olar Vergi Defteri sâkinleri aşağıya alınmıştır
36/1-Câmi imamı Molla Ömer veledi Mustafa
36/2-Mescid imamı Molla Mahmut veledi İsmail
36/3-Muhtar-ı evvel Ahmedbeşeoğlu İbrahim veledi Ahmed
36/4-Muhtar-ı sani Hüseyin oğlu Abdulaziz veledi İsmail
36/5-Çiftçi Serdaroğlu Abdulbâki veledi İsmail
36/6-Çiftçi Nurullah oğlu Abdullah veledi Nurullah
36/7-Çiftçi Çavuşmehmedoğlu Hüseyin veledi Mustafa
36/8-Çiftçi Kalrancıoğlu Halil veledi mustafa
36/9-Çiftçi Bostancıoğlu Mustafa veledi Hasan
36/10-Çiftçi Musaoğlu Hüseyin veledi Musa
36/11-Çiftçi Karalıasanoğlu Yusuf veledi Hasan
36/12-Çiftçi Mollahasanoğlu Ali veledi Molla Hasan
36/13-Çiftçi Patıroğlu Süleyman veledi Abdullah
36/14-Çiftçi Ebubekiroğlu Abdülbâki
36/15-Çiftçi Kocaömeroğlu Ömer veledi Ömer
37/1-Çiftçi Kara Mehmedoğlu Mehmed veledi Mehmed
37/2-Çiftçi Altuncuoğlu Ali veledi Abdurrahman
37/3-Çiftçi Emrullahoğlu Hüseyin veledi Emrullah
37/4-Çiftçi Çörek Osman veledi Ömer
37/5-Çiftçi Nebioğlu Ahmed veledi Nebi
37/6-Çiftçi Yusufoğlu Abdulkasım veledi Yusuf
37/7-Çiftçi Koparan İsmail veledi Süleyman
37/8-Çiftçi Çakalahmedoğlu Ahmed veledi Ahmed
37/9-Çiftçi Çamurcuoğlu Hüseyin veledi İsmail
37/10-Çiftçi Ebubekiroğlu Osman veledi Bekir
37/11-Çiftçi Ömeroğlu Eyub veledi ömer
37/12-Çiftçi Koca Musluoğlu Mehmed veledi Muslu
37/13-Çiftçi Nasuhoğlu Süleyman veledi Nasuh
37/14-Çiftçi Tataroğlu Hüseyin veledi Mehmed
37/15-Çiftçi Tataroğlu Süleyman veledi Mehmed
37/16-Çiftçi Eyuboğlu Ramazan veledi Eyub
37/17-Çiftçi Hacıoğlu Abdullah veledi İsmail
37/18-Çiftçi çavundurlu osman veledi Süleyman
37/19-Çiftçi Musluoğlu Süleyman veledi Mustafa
37/20-Çiftçi Eyub Süleyman veledi Eyub
37/21-Çiftçi Abdulazizoğlu Hasan veledi Abdulaziz
37/22-Çiftçi Mehmedalioğlu Mustafa veledi Mehmed
37/23-Çiftçi Çanoğlu Ali veledi Hüseyin
37/24-Çiftçi Ebubekiroğlu Osman veledi Bekir
37/25-Çiftçi Ömeroğlu Ebubekir veledi Ömer
37/26-Çiftçi Hacıalioğlu Hüseyin
37/27-Çiftçi Kocaosmanoğlu İsmail veledi Osman
37/28-Çiftçi Mehmedalioğlu Mehmed
37/29-Çiftçi Hacıalioğlu Ali
37/30-Rençber Cinhalil oğlu Mehmed
37/31-Rençber Tekehasan veledi Hasan
37/32-Rençber Çolakosmanoğlu osman
37/33-Rençber Karavelioğlu memiş
37/34-Çiftçi Hamzaalioğlu Ahmet
37/35-Rençber Seyfıoğlu Seyfî
37/36-Rençber Abdurrahmanoğlu İsmail
37/37-Rençber Koparanoğlu Mehmed
37/38-Rençber Patıroğlu Osman veledi Abdullah
37/39-Rençber Eyuboğlu Ali veledi Eyüb
37/40-Rençber Ebubekiroğlu Kocaosman veledi Bekir
37/41-Rençber Muzaffer veledi Mustafa
37/42-Rençber Çamurcuoğlu Mehmed veledi Mahmud
37/43-Rençber Mehmedalioğlu Hüseyin
37/44-Rençber Çamurcuoğlu Abdullah veledi Mahmud
37/45-Rençber Yusuf oğlu Mustafa veledi Yusuf
37/46-Rençber İncemehmedoğlu Mehmed
37/47-Rençber Karaveli oğlu Veli
37/48-Rençber Kavasoğlu Halil veledi Halil
37/49-Rençber Kavasoğlu Memiş veledi Halil
37/50-Rençber Hamzaalioğlu Molla İsmail
37/51-Rençber Yörük Mollaosman veledi Mehmed
37/52-Rençber Ömerbeyoğlu Durmuş veledi Ali
37/53-Rençber Dengişoğlu Ebubekir veledi Ahmed
37/54-Rençber İsaoğlu Osman
37/55-Rençber Yörükoğlu Hüseyin veledi Ahmed
38/1-Rençber İlyasoğlu Mustafa
38/2- Rençber Süleyman veledi Süleyman
38/3-Rençber Eyüboğlu Muslu veledi Mustafa
38/4-Rençber Eyüboğlu Mahmud veledi Mustafa
38/5-Rençber Osman veledi Koca Osman
38/6-Rençber Molla Yahya veledi İbrahim
38/7-Rençber Tataroğlu Mustafa veledi Mehmed
38/8-Rençber Kopranoğlu Abdullah veledi Süleyman
38/9-Rençber Tataroğlu Osman veledi Mehmed
38/10-Rençber Osman veledi Abdülaziz
38/11-Rençber Çakaloğlu Abdullah veledi Ali
38/12-Çiftçi Serdaroğlu Mustafa veledi Ali
38/13-Çiftçi Nurullah oğlu Osman
38/14-Rençber Abdullah veledi Çakal Ahmed
38/15-Rençber Osman veledi Hacı Ali
38/16-Rençber Kolukısaoğlu Veli veledi Mustafa
F-Karye-i Arak Sâkinleri
“Hâmid Sancağı’nda Kâin Kara Ağac-ı Yalvac Kazası’nın Kasaba ve Karahalarında mütemekkin Ahali İslâm Nüfus Defteri” olarak 1839’de İlk Yapılan Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle Arak Köyü ahalileri Yalvac Defteri’nin 70-449 ve Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nün H. 1256 Tarih ve 3262 Sıra Nu’maralı Nüfus Defteri’nin de 151-153. Varaklarında (sayfa) “Karye-i Arak-ı Süflâ; Mahalle-i Ulvi, tâbi-i Kara Ağaç” Kaydı bulunmaktadır. Arak-ı Süfla; Aşağı, Arak-ı Ulvi ise Yukarı Arak demektir.
Bu kayda göre Arak-ı Ulvi’de 63 hanede 112 kişi bulunmakta iken Arak-ı Süfla’nın nüfusunda yer alanlara baktığımızda da bu tarihte köyde; 29 hanede 59 nefer vardır. Böylece her iki Arak’ın hanesi 92 ve nüfusu da 171’dir.
Bugüne ışık tutacak ve ecdadın büyüklerine ulaşma imkânı sağlayacak ve hem nüfus, hem de vergi defterlerinde kayıdlı her iki Arak’ın sâkinleri aşağıda verilmiştir.
Karye-i Arak, Mahalle-i Ulvî, tâbi Kara Ağac
Defter No: 70-449
DH1/S1 (*)- Câmi-i mezkûr imamı çörekoğlu şab-ı emred Ömer veled-i Mustafa, 1
DH2/2-Muhtar-ı evvel uzun boylu, kara sakallı çiftçi Ahmed veled-i Ahmed, 40
DH3/3-Muhtar-ı sâni orta boylu, kumral sakallı çiftçi Osman veled-i Ömer, 36
4-Oğlu Mehmed, 2 -5-Diğer oğlu Ömer, l
DH4/6-Orta boylu, köse sakallı çiftçi Osman veled-i Yusuf, 55
7-Oğlu şab-ı emred Hasan, 1
DH5/8-Orta boylu, sarı sakallı çiftçi Mustafa veled-i Yusuf, 50
9-Oğlu orta boylu, ter bıyıklı Ali veled-i Yusuf, 18
DH6/10-Orta boylu, şab-ı emred kethüdaoğlu Durmuş, 18
DH7/11-Orta boylu, kır sakallı rençber Mustafa veled-i Yusuf, 52
12-Oğlu Ramazan, 1
DH8/13-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Hüseyin veled-i Mehmed, 40
14-Oğlu şab-ı emred Mehmed, 12
DH9/15-Orta boylu, müzellef sakallı çiftçi Süleyman veled-i Mehmed, 28
16-Oğlu Süleyman, 1
17-Diğer karındaşı Mehmed, 1
-----------------------------------------------
(*)-DH1/1 şeklinde yazılan nüfus hareketlerinde DH: Defter Hane, S ise Sıra numarasını gösterir.
DH10/18-Mansureden, orta boylu, ter bıyıklı Osman veled-i Mehmed, 25
DH11/19-Orta boylu, kır sakallı rençber Mustafa veled-i Mehmed, 22
DH12/20-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Mustafa veled-i Hasan, 50
21-Redif, oğlu, orta boylu, ter bıyıklı Hasan, 25
22-Diğer oğlu, orta boylu, ter bıyıklı Süleyman, 20, -22-Oğlu Mustafa, 5
DH13/23-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Halil veled-i Hasan, 60
24-Oğlu, orta boylu, kara bıyıklu Hasan, 28
25-Hafidi oğlu Süleyman, 1
DH14/26-Orta boylu, kara bıyıklı rençber Osman veled-i Osman, 35
DH15/27-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Musa veled-i Mustafa, 45
DH16/28-Orta boylu, kumral bıyıklı Hasan veled-i Mustafa, 26
29-Oğlu Ramazan, 1
DH17/30-Orta boylu, kır sakallı rençber Memiş veled-i Abdurrahman, 60
31-Oğlu Bekir, 12
DH18/32-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Halil veled-i Abdurrahman, 40
33-Redif, oğlu, orta boylu, ter bıyıklu Mustafa, 20
DH19/34-Uzun boylu, kara sakallı çiftçi Muslu veled-i Mahmud, 35
DH20/35-Orta boylu, kara bıyıklı çiftçi Süleyman veled-i Mahmud, 30
36-Oğlu Mahmud, 2
DH21/37-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Mustafa veled-i Süleyman, 50
DH22/38-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Hüseyin veled-i Mehmed, 30
DH23/39-Karındaşı, orta boylu, ter bıyıklı Osman veled-i Mehmed, 20
DH24/40-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Abdullah veled-i Nurullah, 40
DH25/41-Karındaşı, orta boylı, kara bıyıklu Osman Nurullah, 30
DH26/42-Orta boylu, kır sakallı rençber İsmail veled-i Abdullah, 24
DH27/43-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Ahmed veled-i Halil, 49
DH28/44-Redif, uzun boylu, kara bıyıklı Ramazan Eyub, 30
45-Oğlu Süleyman, 4
DH29/46-Orta boylu, şab-ı emred Muslu veled-i Eyub, 16
DH30/47-Orta boylu, kara sakallı rençber Ömer veled-i Eyub, 16
48-Oğlu Mehmed, 5
49-Diğer oğlu Süleyman, 3
DH31/50-Orta boylu, köse sakallı çiftçi Süleyman veled-i Eyub, 35
51-Oğlu orta boylu, şab-ı emred Mustafa, 16
52-Diğer oğlu Ömer, 10
DH32/53-Redif, orta boylu, ter bıyıklı Ali veled-i Eyub, 25
DH33/54-Orta boylu, ter bıyıklı rençber Mahrnud veled-i Eyub, 20
DH34/55-Orta boylu, aksakallı çiftçi Süleyman veled-i İsmail, 70
56-Oğlu, orta boylu, sarı sakallı İsmail, 35
57-Oğlu, orta boylu, ter bıyıklı Abdullah, 24
DH35/58-Orta boylu, sarı bıyıklı çiftçi Ahmed veled-i Ahmed, 30
59-Oğlu Ahmed, 1
DH36/60-Orta boylu, ter bıyıklı Ali veled-i Abdullah, 24
61-Redif, karındaşı şab-ı emred Hüseyin veled-i Abdullah, 19
62-Diğer karındaşı orta boylu, hizmetkâr Yusuf veled-i Abdullah, 16
63-Diğer karındaşı şab-ı emred hizmetkâr Abdullah veled-i Abdullah, 12
DH37/64-Orta boylu, kır sakallı rençber Mehmed veled-i Abdullah, 50
65-Oğlu, orta, şab-ı emred Osman veled-i Mahmud, 15
DH38/66-Orta boylu, kır sakallı rençber Abdullah Mahmud, 60
67-Oğlu orta boylu, ter bıyıklu Mahmud, 20
DH39/68-Orta boylu, ak sakallı çiftçi Hüseyin veled-i Abdullah, 60
68-Oğlu orta boylu, kara bıyıklı İbiş, 30
69-Hafidi İbrahim, 6
70-Redif, diğer karındaşı, orta boylu, kara bıyıklı İsmail veled-i Abdullah, 26
DH40/72-Uzun boylu, ak sakallı rençber Hasan veled-i Molla Hasan, 80
73-Oğlu Ramazan, 8
DH41/74-Orta boylu, kır sakallı rençber Mehmed veled-i Halil, 55
75-Oğlu Mevlüd, 4
DH42/76-Orta boylu, köse sakallı çiftçi Ali veled-i Hüseyin, 30
DH43/77-Mensureden, orta boylu, ter bıyıklı Halil veled-i Hüseyin, 25
DH44/78-Orta boylu, kır sakallı rençber Hüseyin veled-i Mehmed, 60
DH45/79-Orta boylu, sarı bıyıklı rençber Mehmed veled-i İsmail, 30
DH46/80-Redif, orta boylu, ter bıyıklı Ahmed veled-i İsmail, 25
DH47/81 -Kara oğlu Ali v İbrahim, 2
DH48/82-Orta boylu, sarı bıyıklı rençber Süleyman veled-i İbiş, 25
DH49/83-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Abdullah veled-i Abdurrahman, 27
84-Oğlu İsmail, 1
DH50/85-Orta boylu, kara sakallı rençber Ömer veled-i Musa, 40
86-Oğlu şab-ı emred Ali, 10
DH51/87-Orta boylu, kır sakallı çiftçi Aziz veled-i İsmail, 60
88-Oğlu orta boylu, ter bıyıklı İsmail, 20
89-Diğer oğlu şab-ı emred Ali, 16
DH52/90-Redif, uzun boylu, kara sakallı çiftçi Hasan veled-i Mehmed, 35
91-Oğlu şab-ı emred Mehmed, 10
92-Diğer oğlu Hüseyin, 5
93-Diğer oğlu Mustafa, 1
DH53/94-Orta boylu, ter bıyıklı rençber Yusuf veled-i Mehmed, 16
DH54/95-Mansureden, orta boylı, kara bıyıklu Muslu veled- Ali, 24
96-Karındaşı şab-ı ernred Hüseyin veled-i Ali, 18
97-Diğer karındaşı şab-ı emred Osman, 11
DH55/98-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Haşan veled-i Abdülaziz, 50
DH56/99-Orta boylu, ter bıyıklı çiftçi Abdülbaki veled-i Bekir, 25
DH57/100-Karındaşı oğlu orta Süleyman veled-i Mustafa, 5
101-Diğer karındaşı oğlu Bekir veled-i Mustafa, 3
DH58/102-Orta boylu, kara sakallı çiftçi Ali veled-i Haşan, 35
103-Oğlu Hasan, 10
104-Diğer oğlu Mehmed, 3
DH59/105-Orta boylu, sarı bıyıklı rençber Mustafa Elbaş 30
106-Oğlu İlyas, 3
107-Diğer oğlu İsmail, 1
DH60/108-Orta boylu, sarı sakallı rençber Abdullah veled-i Abdullah, 40
DH61/109-Orta boylu, ter bıyıklı rençber Mehmed veled-i Mehmed, 24
110-Karındaşı şab-ı emred Süleyman veled-i Mehmed, 14
DH62/111-Orta boylu şab-ı emred rençber Süleyman veled-i Süleyman, 15
DH63/112-Nurullahoğlu şab-ı emred rençber Mehmed veled-i Hasan, 4
Karye-i Arak-ı Süflâ; Mahalle-i Ulvî Tâbi Kara Ağac
Defter No: 73-453
DH1/1-Mezbur, imamı ortaboylu, karasakallı çiftçi Mahmud veled-i (oğlu) İsmail, 28
2-Oğlu İsmail, 10
DH2/3-Ortaboylu, karasakallı çiftçi Eyub veled-i Süleyman, 40
4-Oğlu şab-ı emred Süleyman, 14
DH3/5-Ömer Beyin oğlu şab-ı emred rençber İbrahim veled-i Ömer, 14
6-Karındaşı şab-ı emred Ramazan, 10
DH4/7-Ortaboylu, aksakallı rençber Osman veled-i Süleyman, 60
8-Oğlu şab-ı emred Süleyman, 11
9-Diğer oğlu Mustafa, 8
DH5/10-Ortaboylu, kumralsakallı çiftçi Abdülkadir veled-i İsmail, 35
11-Oğlu şab-ı emred Hüseyin, 10
12-Diğer oğlu Ahmed, 5
DH6/13-Ortaboylu, kumralsakallı çiftçi Muslu veled-i İsmail, 30
DH7/14-Ortaboylu, kırsakallı çiftçi Süleyman veled-i Ali, 55
15-Oğlu Hüseyin, 4
DH8/16-Ortaboylu, aksakallı çiftçi Ali veled-i Abdurrahman, 65
17-Oğlu ortaboylu, sarısakallı Abdurrahman veled-i Ali, 30
18-Diğer oğlu terbıyıklı Mehmed, 20
19-Diğer oğlu şab-ı emred Hasan, 14
DH9/20-Ortaboylu, terbıyıklı çiftçi Ahmed veled-i Nebi, 23
21-Oğlu Nebi, 1
DH10/22-Kısaboylu, kösesakallı çiftçi Osman veled-i Osman, 35
23-Oğlu şab-ı emred Bekir, 16
24-Diğer oğlu şab-ı emred Süleyman, 12
25-Diğer oğlu Ramazan, 4
DH11/26-Ortaboylu, karasakallı çiftçi Hüseyin veled-i Emrullah, 13
27-Oğlu şab-ı emred Emrullah, 13
DH12/28-Redif, karındaşı, ortaboylu, karasakallı Ali veled-i Emrullah, 20
29-Oğlu şab-ı emred Süleyman, 9
30-Diğer oğlu Mevlüd, 2
DH13/31-Kırcıömeroğlu Ömer veled-i Abdurrahman, 5
32-Karındaşı Mehmed, 1
DH14/33-Ortaboylu, kumralsakallı çiftçi İsmail veled-i Osman, 53
34-Oğlu Mehmed, 8
35-Diğer oğlu Halil, 1
DH15/36-Ortaboylu, terbıyıklı rençber Osman veled-i Osman, 22
DH16/37-Ortaboylu, kumralsakallı rençber Osman veled-i Abdullah, 50
DH17/38-Uzunboylu, kumralsakallı rençber Yahya veled-i İbrahim, 55
DH18/39-Orta boylu, aksakallı rençber Hüseyin veled-i Ali, 40
40-Oğlu, orta boylu, ter bıyıklı Ali, 20
DH19/41-Ortaboylu, kumralsakallı rençber Osman veled-i Ali, 45
42-Oğlu Ömer, 2
DH20/43-Ortaboylu, şab-ı emred rençber Hüseyin veled-i Osman, 12
DH21/44-Ortaboylu, kırsakallı çiftçi Ali veled-i Mahmud, 50
45-Oğlu Mustafa, 8, 46-Diğer oğlu Mehmed, 1
DH22/47-Ortaboylu, terbıyıklı rençber Mahmud veled-i Hüseyin, 13
DH23/48-Ortaboylu, karasakallı çiftçi Seyfi veled-i Süleyman, 35
49-Oğlu şab-ı emred Mehmed, 13
DH24/50-Ortaboylu, kumralsakallı rençber İbiş veled-i Bekir, 55
DH25/51-Ortaboylu, kumralsakallı rençber Şaban veled-i Bekir, 35
52-Oğlu Bekir, 1
DH26/53-Ortaboylu, karasakallı rençber Memiş veled-i Abdülkerim, 40
54-Oğlu şab-ı emred Ahmed, 14
55-Diğer oğlu İsmail, 10, 56-Diğer oğlu Abdülkerim, 1
DH27/57-Ortaboylu, kara sakallı rençber Veli veled-i Abdülkerim, 30
DH28/58-Ortaboylu, terbıyıklı rençber Abdurrahman, 25
DH29/59-Mansureden, ortaboylu, karabıyıklı Derviş veled-i Ömer, 25
PEKİ ARAK KELİMESİ MEÂLEN HANGİ MANÂLARI TAŞIYOR?
A’rak Osmanlı ötesi tâbiri itibariyle palmiyenin şekerli suyundan veya pirinç mayasından elde edilen bir nev’i rakı manâsındadır ki son zamanlarda Lübnan Rakısı’na Arak denilmektedir. Evliya çelebi’ye bakarsanız O’ da İstanbul meyhanecilerine ‘Arak’cıyan Esnafı’ diyor. Meyve suyu ve tatlı gibi manâları da olan Arak, A’rak biçiminde yazıldığı Osmanlıca’da; ‘Kökler, damarlar’ manâsını veren Irk’î bir ifade de taşır. Arapca’da Arak; Araq şeklinde yazılmaktadır. Burada bizim esas alacağımız Arak tâbirinin Osmanlı döneminde nasıl kullanıldığıdır. Osmanlı döneminde ise Arak; ‘Ter, Rutubet veya dağdaki yol ve deve izleri’ gibi ifadelendirilmiş, ‘Süt ve Zembil’ manâsında da söylenmiştir. Yine Osmanlı döneminde Arak’a meâlen ‘Sıra sıra olan şey, Menfaat ve Sevab veya Çukur’ şeklinde manâ yüklenmiştir. Bütün bu ifadeler Türkmen adabı ve ahlâkına uygundur. Buna rağmen Arak’ın daha ziyade bir içki olarak bilinmesi ve Evliya Çelebi’nin eserine bile bu şekilde girmesi elbette Arak Köyü’müzü asla ilgilendirmemektedir. Dolayısiyle Araklı ahalimiz bu tâbirin; “Meyve Suyu’, ‘Tatlı’, ‘Süt’, ‘Zembil’ veya ‘Ter’, ‘Rutubet’ veya ‘Dağdaki Yol’, ‘Deve İzi’ ‘Çukur’ veyahut da ‘Sıra Sıra Olan Şey’ manâlarını taşıdığı kadar, ‘Menfaat ve Sevab’ manâlarına geldiğinde de bir iddia sahibi olmalıdır.
Kara Ağac gibi adının asil soya işaret ettiği ve Türkmen Yörükleri’nin Anadolu’da yurd edinme hareketlerini sürdürdüğü, özellikle de Hâmid Bey’in aşireti Saçıkaralılar’a yurd olan bir bölgede yer alacak köyün içkiden ad alması gibi bir düşünceye asla kapılamayız ve bu kesinlikle mümkün değildir.
Dolayısiyle her ne kadar Nekid kelimesine meali bulunmasa da bunun Nakit, yani Geçerli bir ifade taşıdığını ve ARAK’a kendi değerini verdiğini gözardı edemeyiz. 1522 ve 1567 tarihlerinde Nekid’e tâbi “Nekid ma’a Arak” olarak nüfusu işlenen köyün taşıdığı gerçek manâ da elbette Selçuklu Türkmenleri’nin köklerine ve damarlarına ait olup Osmanlı’ya yâdigâr bırakılmıştır.
NETİCE
Şarkî Kara Ağac’ı ilgilendiren Nüfus Sayımı Defterleri yanı sıra ayrıca kişilerin meslekleri ile sahib oldukları tarla ve hayvanat, bunları ilgilendiren 1840 ve 1841 yıllarındaki iki senelik hasılatları ve bunlar için ödedikleri vergilerin yekûnlarını gösteren ve Temettü’ât denilen Kazanç Defterleri de Osmanlı Devleti’nde tutulmuştur. Temettü’âtlar ekseri köy veya şehirlerin varlıklı simalarını ilgilendirdiği gibi amele, çoban, oduncu, değirmenci, zira’at erbabı, imam, hatib vs. kimseleri de ilgilendirmekteydi.
Bu defterlerde kişiler 1831’den 10 yıl sonra yazıldıklarından yakın tarihe ait sülâlelerin aranmasında da bir kolaylık sağlaması bakımından önemli sayılırlar. Osmanlı Devleti’nde ayrıca 1893 öncesi ve bu tarihte de sayımlar yapılmışsa da başarı sağlanamadığından Hicrî 1320 (1904-1905) tarihindeki sayım, Kadın ve Erkek’lerin ilk defa bir arada sayılması hususiyetiyle çok öneme sahibdir.
Osmanlı Arşivleri’nde bulunmayıp il ve ilçelerin nüfus müdürlüklerinde muhafaza edilen 1904 Nüfus Sayımı Defterleri bugüne göre Sülâle araştırmaları için de çok faydalı bir durum arzeder.
Bu itibarla Nekid Köyü’ne ait 1904 Yılı Nüfus Defterleri bilgilerini, elimizde mevcut olmadığından değerlendiremiyoruz. Buna rağmen Nekid’i Cumhuriyet Dönemi defterlerde bulmamız mümkün olmasa da geçmişi itibariyle Arak Köyü’nün Genel Nüfus Hareketleri hakkında kendi vatandaşlarına fayda sağladığımızı umuyoruz.I
