Belgelerle Hâmideli (ŞARKÎ) KARA AĞAC’ının ÇAVUNDUR Köyü Tarihi

(1475’ten 1842’ye)

Hazırlayan: Bekir YALÇINKAYA

Araştırmacı Gazeteci Yazar Şair

Ankara Yerel Gazeteciler ve Yazarlar Derneği Genel Sekreteri

 

A-Şarkî Kara Ağac Hakkında

   Hâmid Livâsı’nda Türkmen Soyumuz’un gelip yerleştiği ve barındığı bölgeler içinde vukuubulan Miryeokefalon Savaşı, kendine has ve hasletkâr bir özellik taşır. Yalvac, Eğirdir ve Kara Ağac ekseninde Malazgirt’ten sonra burada açılan 2. Kapı, Anadolu’da Bizans mallığının umudlarına tarihler boyunca ilelebet sed çekecektir.

   Bölgedeki Beyşehir Gölü, İlhanlı Beğlerbeği Emir Çoban’ın oğlu Demirtaş’ın eliyle, Eşrefoğulları’nın Hâkimi Süleyman Bey’i boğmak suretiyle bu beyliğin hükmünü kaybettiren bir med-cezir merkezidir. (1)

   Kubad-ı Âbâd, Yenişar’da Bademlü’nün ‘Dünya Cenneti’ sıfatıyla Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın kâh istirahat, kâh Karamanoğulları’nın belâlarından sığınma mekânı olan bir tahkimli saraydır. Eğirdir akıllı, silâhşör ve iradeli bir Bey olan Hâmid’in açtığı Uluborlu Merkez yolundan, bir asır boyunca yol alıp Bizans Küffarı’na yol vermeyen bir Feleküddin neslin beylik vazifesi sürdürdüğü muazzam bir kaledir.

  ..Ve tarihini öncelikli ele alacağımız Doğu’nun Kutsal Kara’lı Ağac’ı olan Şarkî Kara Ağac, başına gelen ve gelecek olan musibetlerden kurtulmak adına Osmanlı Sultanı I. Murad Han’a satılışına Neşrî’nin: “Ben ol ahdun üzerin tururın didi. Pes Ak-Şehir’i ve Beğ-Şehri’ni ve Yalavac’ı ve Kara Ağac’ı ve Isparda’yı, bu altı pare şehri şer’i mekdupla satubazar itdiler” diyerek not düştüğü Söğüd gölgesinde huzur bulan bir nefsihaneler beldesidir. İşte bu çağların içinden gelen Neâpolis evvelli Kara Ağac; Anadolu şehirleri içinde, en evvel tarihi itibariyle ilk defa Büyük İskender’in M.Ö. 334 yıllarında gerçekleştirdiği Doğu Seferi’nin ardından ticaret şehri olarak kurulmuş bir şehirdir. Neâpolis, yani Yenişehir adıyla iskân olunan Zengibar Köyü’nün zirvesindeki 1181 rakımlı ilk dağ ve yamaç şehrini kuranlar ise (2) M.Ö. 3020 senesinde Asya’dan göç ederek Anamas Dağı’nın Gelendost tarafına nazır 2100 metre yüksekliğindeki (3) alanda Başkent Massalar şehrinin de kurucuları olan Massalar, yani Luviler’dir. Neâpolis’in önemli diğer antik emarelerinden birisi de Kızıldağ mevkîindeki Silindi şeklinde yanlış telâffuz ettiğimiz Selendi’dir. Selendi; Neâpolis devri itibariyle Sallı Massalar’ın şehri Salında demek olup Selendi adı ise Kara Ağac’a yerleşen Türkmenler tarafından XV. Asırdan itibaren kullanılan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) kaynaklarında Sollar ile birlikte yazılan bir karyedir.

    M.Ö 4000 yılından itibaren bölgenin hâkim güçleri Hititlerdir. Hitit Kralı Anitta, anası Anapa’nın adını verdiği Anabora şehrini ise bugün Salur Sivrisi olarak bilinen Enevre’de kurmuş, zamanla Toroslar’ın başlangıç noktasındaki bu dağa da Maskot Anası manâsına gelen ‘Anamas’ adını vermiştir. (4) Anabura, Büyük İskender ile sağlanan merkezi otorite ve polisi aşan çok şehirli bir teşekkül olan Tetrapolis’in 4. üyesi olmuş, Strabun’da geçen on üç Pisidya şehrinden birisidir. Anabura’dan kalan harabeler, bugün ilçenin güneybatı tarafındaki Salur Köyü’nün batı istikâmetinde rakımı 800 metre olan Kızık kale Dağı’ndaki geniş bir alandadır. Bu antik Anabura’yı Hüseyin Şekercioğlu Anitta’ya dayandırırken, Isparta İl Turizm Müdürlüğü de Roma Devri eseri olarak değerlendirmişlerdir.

   Hititler’in ardından Türk menşeinden olan Marmanatlı Sümerler, sonra Ağralı Aka Türkleri, M.Ö. 1530’dan itibaren Frigyalılar, M.Ö. 800’den itibaren İyonlar, M.Ö. 600’den itibaren Lidyalılar ve M.Ö. 546’dan itibaren de Persler bu bölgeye hâkim olan güçlerdir. 530 yılına kadar Göller Bölgesine hâkim bir diğer güç ise Pisidia Krallığı’dır ve Persler bu krallıktan sonra bölge hâkimiyetinde yer almışlardır. (5) Bölge, 334’ten itibaren Persler’in Balkanlar’daki İskitler’e kadar uzanan hâkimiyetine son veren Büyük İskender ile tanışır ve Makedonya Kralı Büyük İskender’in devrinde ticarî amaçla Neâpolis şehri kurulmuştur.

   Bugünkü Şarkî Kara Ağac ilçe merkezi (Zengibar) civarında olduğu bilinen antik şehir Neâpolis’ten Naturalis Historia adlı eserinde (VI 47) ilk bahseden kişi Plinius’tur. Plinius, antik şehrin Galatia’da olduğuna işaret ederken, Hierosdes ise (672,3) Psidya’da bulunduğundan bahsetmektedir. Ptolomaios ise (V 49), şehri Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında gösterir. Neâpolis, Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvac) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma yolu üzerindedir. Neâpolis’in Apollonia (Uluborlu) ile aynı tarihlerde Trakyalı Kolonistler tarafından kolonize edildiği anlaşılmaktadır. MS III. yüzyıla ait bir kitâbeden bölgede bir Tetrapolis’in olduğu bilinmektedir. Tetrapolis; Yunanca’da dört kent ya da ülkeden oluşan siyasî ve ticarî birliğe verilen bir ad olup Neâpolis de Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. Tetrapolis, Tetrapolis’in üyelerinden Altada (yeri bilinmiyor), Anabura (Enevre) ve Neâpolis (Şarkî Kara Ağac) bilinmekte; fakat dördüncü şehrin ismi bilinmemektedir. A.H.M. Jones, bu dörtlünün Cillanian Ovası Tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. (6)

   Anabura ise Strabon’da; Şarkî Kara Ağac Salur Köyü’nün güneyinde, Belceğiz Köyü’nün batısında yer alan antik şehrin adı olarak geçmektedir. MÖ. I. yüzyılın ilk çeyreği içinde Strabon’un Geographika isimli eserinde kent halkından Anabouralılar diye bahsedilmektedir. Halbuki Naturalis Historia (Doğa Tarihi) isimli eserini MS 75 yılları civarında yazan Plinius, aynı bölgeyi anlatırken sadece Neâpolis kentinden söz eder. Buradan da anlaşılıyor ki, MS. I. yüzyılda yeni kurulan Neâpolis bölgedeki Anabura’nın adının sönükleşmesine ve önemsiz bir kent durumuna düşmesine sebeb olmuştur. Şehir Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. J. R.Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan kitâbelerden Anabura ismini tesbit ederek şehrin yerini kesinleştirmiştir. Şehir kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur. Şehirde tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür. Söz konusu şehirden yakın çevrede bir kalıntı gözükmemekle birlikte Şarkî Kara Ağac İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. Enevre yakın tarih itibariyle bölge halkı tarafından daha ziyade su değirmenleriyle de tanınan bir bölgeydi. Buralarda Massalar’ın Salında’sını, Hititler’in Anabura’sını, Büyük İskender ve Trakyalı Kolonistler devrinin Neâpolis’ini bulmak, onların devirlerinden kalma Enevre, Yeniköy, Çeltik, Ördekçi-Kızıldağ Sivrisi ve Zengibar mahallerindeki MÖ’si antik eşyalarla karşılaşmak mümkündür. Dolayısıyla bölgenin bu konuda da derinliğine araştırılması için -elbette Böcüzâde Süleyman Sami’den beri- lokal tarihî sahaya inememiş aydınlarımızla oldukça geç kalınmıştır. Ki taa 15. asırdan beri Kara Ağac’ın Osmanlı arşivlerindeki gizli belgelerini tamamen gün yüzüne çıkarabilmiş değiliz.

 

KAYNAKLAR_______________________________________________

1-Ekrem Memiş, Eski Çağ Türkiye Tarihi, S.Ü.Yayınları, Konya 1989, s. 136

2- Hüseyin Şekercioğlu, Gelendost Tarihi, Bayrak Yay. İst. 1989, s. 43-Ekrem Memiş, a.g.e, S.Ü. Yayınları Konya 1989, s. 19-22

4-H. Şekercioğlu, a.g.e, s. 55-58

5-Ramazan Tunç; Şarkikaraağaç Tarihi 1, İstanbul 2005, s. 12-162

6-Mehmet Özsait, Psidia II, İ.Ü. Edb. Fak. Yayınları, 1980, s. 53-55

 

B-Nefsî Kara Ağac ve Köyleri

   Kara Ağac'ın köyden büyük kazâdan küçük nefsî (şehir) durumunda bulunduğu dönemlerde Hâmidoğulları'ndan mevzu’ubahis satışla Osmanlı İmparatorluğu'na geçişini takiben kısa süre sonra, o güne kadar yazılmayan nâhiye ve karyelerinin sâkinleri ve sâkinlerinin de üretimlerinden vergilerine kadar iştigâl sahaları defterlerde işlenmeye başlanmıştır. Çok iyi bir dereceye ve eğitime tâbi, aynı zamanda çok güzel el yazılarına hâkim Osmanlı il yazıcılarının mükemmel bir şekilde tutmaya başladıkları kayıdların Hâmid Sancağı'ndaki ilki Hicri 906 (1475-1481 yıllarına tekabül) tarihli ve TT 30 numaralı Mufassal Defter’dedir.

   Her ne kadar -Rotih’in yaptırdığı bugünkü Câmi-i Kebir’in kapısındaki kitabeye göre- Nefsî Kara Ağac’ın 1266 yılında kurulduğu yazılı ise de bu tarihin bir asır sonrasında Kara Ağac’ın Nâhiye olarak yazıldığı bu defter daha sonraki defterlere temel teşkil ettiğinden yazı karakteri ve işleniş açısından diğerlerine göre biraz farklıdır. Hâneye esas isimlerin ekseriyetinde mürekkebin dağılması sebebiyle okuma zorluğu ve hattâ bazılarını okuyamama gibi bir durum söz konusudur.

    Buna rağmen işleyiş esasına göre 1475 Tarih ve 30 numaralı TT (Tapu Tahrir) Defteri'nde en başa söz konusu şehir ve karyelerle hâsshâ-i ve tımar işlenmiş, hemen devamında 6'şar sıra olmak üzere hane sahibleri ve onun veledi (oğlu) veya biraderleri; çift, nimçift, caba, bennak veya mücerred durumlarıyla Şeyh, Muhassıl, Yeniçeri, İmam, Fakih, Hoca, Ağa, Kâtib, Kadı gibi ünvanları işlenmiştir. Bu kayıdların sonunda verilen yekûnda bu ilk defterde Çift, Nimçid ve Bennak’lar kaydedilmiş, daha sonra da hasıllar hânesine o yerdeki bütün hayvancılık ve ekimin resm ile öşürleri yazılmıştır.

  1475 tarihi itibariyle kayda geçen Nefsî Kara Ağac'daki 4 mahalle; Mahalle-i Yukarı, Mahalle-i Vasatî, Mahalle-i Câmii Kebir ve Mahalle-i Alcuklar'dır. 40 adet Karyeler (köyler) de; Karye-i Salur, Karye-i Çöküler, Karye-i Yaka Eymür, Karye-i Çavundur, Karye-i Kullar ve İmecik, 1. Karye-i Armudlu (namı diğer Habillu), Karye-i Ömercik, Karye-i Tunâ-Şâh, Karye-i Çaltı, Karye-i Uşak-Eymür, Karye-i İgdir, Karye-i Süvari, Karye-i Bey, Karye-i Karkın, Karye-i Sürtme, Karye-i Fukahalar, Karye-i Karlu, Karye-i Sollar ve Selendi, Karye-i Çeltik, Karye-i Bilcüğez, Karye-i Uludinek, Karye-i Çarıksaray, Karye-i Uluköy, Karye-i Yakaköy, Karye-i Bayat, Karye-i Ömercik, Karye-i Karlu, Karye-i Kürtün, Karye-i Nekid Karye-i Arak ve Karye-i Nekid (ma’a Arak), Karye-i Saraycık, Karye-i Orvasi, Karye-i Arslandoğmuş, Karye-i Nudra, Karye-i Köprü, 2. Karye-i Armudlu, Karye-i Zengibar, Karye-i Ördekçi, Karye-i Viran ve Karye-i Akça-Kala'dır.

   Tek Cemâ'ât Karakuzulu Cem'â'âtidir ve Bölükleri de Bölük Bozlu, Bölük Kara Yaka ve Bölük Şarvan'dır. 3 Mezra‘a ise; Mezra-i Selendi, Bağçe-Mezra‘a Karye-i Çeltik ve Mezra‘a Kullar (İmacık) İmecik'tir. Buna göre Kara Ağac'da bu tarihte 4 mahalle, 4 bölük, 40 köy ve 3 mezra'a olmak üzere 51 adet yerleşim yeri bulunmaktadır.

 

C-ÇAVUNDUR Karyesi (Köyü) Hakkında

1-Fatih Sultan Mehmed Dönemi (1475-1481)

    Defter No: TT 0030 Sayfa No: 552-553

 Osmanlı’da ilk Mufassal (Tafsilatlı) Defterler’in yazıldığı tarih 1475’tir. Fatih Sultan Mehmed Dönemi olan bu tarihlerdeki yazılımlar 1481’e kadar sürmüş, daha sonra II. Bayezîd-i Veli döneminde de (1501 Öncesi) tahrirler devam ettirilmiştir.

1475’de Hâne ve Nüfusu
Çavundur	Sh. Nr.	Hâne	Nüf.
TT 0030	552-553	48	243

   1475’teki ilk kayıd olan TT 00 30 nolu dafterin 578. sayfasında yer alan Çavandur’da 48 hanede 51 nefer ve 243 nüfus vardır. Bunların 1’i çift, 42’si nimçift (75 dönüm ve altında arazi sahibi), 5’i bennak (Evli vergiye tâbi) ve 3’ü de mücerred (bekâr) nüfustur.

    Hâsshâ-i Mir Livâ’ya tâbi köyün ilk oturan sâkinleri ise şunlardır:

   Musa veled-i İbrahim nimçit; Bekir veled-i Kara Şeyhnimçit, Tarık veled-i Mustafa nimçit, TurHasan Ferruh .. nimçit, Mustafa veledi Mahmud nimçit, Nebi veled-i o. nimçit.

   Musa veled-i Mehmed çift, İsmail mezbur o. nimçit, Mehmed Fakih Hacı Ahmed çift ortak, Mehmed veled-i Eyüb bennak, Emir Ermiş veledi o.nimçit, Hacı veled-i .. nimçit.

   Mustafa veled-i o. nimçift, Mehmed veled-i Mulu bennak, Nasuh veled-i Ali Hacı nimçift, Hacı veled-i Erkulu Mehmed nimçift, Ali veled-i Ahmed nimçift, Bali veled-i Turhan nimçift.

   Halilvermiş mezbur İvaz nimçift, Ali veled-i Şeyh Hacı nimçift, İshak veled-i Değerba nimçift, İsmail mezbur o. nimçift, Mansur veled-i Şeyh Mustafa bennak, .Hamza veled-i Değerba nimçift

   Kemal Mehmed nimçift, Seydi veled-i Dakuk? Bennak, Ali veled-i Osman .. nimçift, Mehmed veled-i Baştimur nimçift, Veli veled-i Eyüb nimçift, Hızır veled-i Eyüb nimçift .

   Süleyman Ferruh nimçift, Alihan Ferruh nimçift, Ali Talha veled-i Kör Bekir, Huruc? Veledi Hamza nimçift, Mustafa veled-i Delü Ali nimçift, Mustafa veled-i Danişmend nimçift.

   Hacı Bayram veled-i o. nimçift, Ahmed Ferruh nimçift, Abdi mezbur  o. nimçift, Hızır Gök Şeyh nimçift,Mehmed Pir Mulu nimçift, Kahi Mustafa nimçift ,

   Yusuf veled-i o. nimçift , Bahşayiş veled-i Eyüb nimçift , Saru Ali veled-i o. mücerred, Hüdaverdi veled-i Eyüb bennak, Asker Ferruhlu nimçift, Hızır veled-i o. nimçift.

   Emrullah veled-i Hızır Fakih nimçift, Hızır veledd-i Yusuf çift, Ahmed veled-i Sucu nimçift, Hamza mezbur o. nimçift .

  Hane 48 Nefer 51 Nüfus 240

Çift 1 Nimçift 42 Bennak 5 Mücerred 3

Hınta 1081 Şair 330 Ganem 321 Bağçe dönüm 25 Bad-ı Heva 80

Nimçift ve bennak 430

  Yekûn 2327 guruş

  Otuz beş dönüm yer Tımarı Gök Hacı Hızır ve Durmuş

   Hasılat durumuna baktığımızda köyde Buğday ve Arpa ekiliyor. Hayvan besleniyor ve bunlara ait öşir ve resm denilen verginin yanı sıra bad-ı heva vergisi ile nim ve bennak resmi ödeniyor..

 

2-II. Bayezid-i Veli Dönemi 1501 Mufassal Defteri’nde ÇAVUNDUR Köyü

Hâsshâ-i Mir livâ Defter No TT 0994 Sayfa No 317-318

   II. Bayezîd-i Veli Dönemi olan 1501’de TT 0994 Nolu defterin 350. sayfasında kayıdlı Tımarı Hassha-i Mir Livâ’ya ait Çavundur’un 40 hanesindeki neferler şunlardır:

   Musa veled-i İbrahim nimçift, , Yağır veled-i Kutlu nimçift, Pirihan veled-i Mustafa nimçift, Tur Hasan Ferruhlu nimçift, Mustafa veled-i Mahmud nimçift, Nebi veled-i o. nimçift.

1501’de Hâne ve Nüfus Durumu
ÇAVUNDUR	Sh/Nr.	Hâne	Nüf.
TT 0994	317-318	40	200

   İsmail veled-i Mehmed nimçift, Mehmed veled-i Hacı Ahmed çift, Hacı veled-i Hızır Receb? Nimçift, Mustafa veled-i o. nimçift, Mehmed veled-i Nureddin? Nimçift, Emir Eyüb veled-i Muhhammed nimçift.

   Nasuh veled-i Ali Haci nimçift, Ali veled-i Ahmed nimçit, Bali veled-i Turhan nimçift, Veli Hasan mezbur İvaz nimçift, Ali veled-i Ebu Hacı nimçift, İshak veled-i Değerba mücerred.

   Hamza mezbur o. nimçift, Ali veled-i Osman Eyüb nimçift, Muhammed veled-i Baştimur? Nimçift, İsmail veled-i Hızır Eyüb nimçift, Talha veled-i Değerba Nimçift, Sucu Ahmed nimçift.

   Mustafa veled-i Ali Mulu nimçift, Mustafa veled-i Baştimur nimçift, Ahmed veled-i Ferruhlu nimçift,

Abdi mezbur o. nimçift, Hızır veled-i Gökşeyh nimçift, Muhammed veled-i Pir Mulu.

   Kâfi Mustafa bir-i mai (Su kuyusu ustası), Yusuf veled-i o. nimçift, Yahya veled-i Eyub imam, Ali veled-i Saru o. nimçift, Gündük veled-i Tur Osman Mücerred, Emir Aydın veled-i Halil Fakih nimçift.

   Hızır veled-i Yusuf çift, Ahmed veled-i Sucu nimçift, Hamza mezbur o. nimçift, Ali veled-i Salur nimçift.

   1475’te 48 hanesi bulanan Çavundur köyünün 1501 tarihindeki hane sayısı 8 aded azalarak 40’a düşmüş ve dolayısıyla da önemli bir nüfus eksikliği ortaya çıkmıştır. Köyün öşir ve resim vergisi ödediği hasılında yazılanlar da şunlardır: Çift ve nimçift ve bennak resmi, Hınta öşri, Şair öşri, Ağnam resmi ve bad-ı heva resmidir.

 

3-1522 Kara Ağac’ının Köylerinde Hasılat Durumu

       Tımarı Pir Ali ve Durmuş ve Meli Koca ve Alemşah

1522’de ÇAVUNDUR Köyü’nün Hane Nüfus Hasıl ve Arazisi
Sr.	Nef	Hane	Nüfus Hanesi	Nüfus	Çift	Nimçift	Bennak	İmam	Muhasıl	Mücerred	Hasıl	Dönüm
505-506	44	37	41	105+3	6	30	4	1	-	3	8.300	-

   1522 Tarih ve TT 0121 Numaralı Mufassal (Tafsilatlı) defterin 494-495. sayfalarında kayıdlı Çavundur Köyü’nde bu tarihte 37 hanede 44 nefer ve 135 nüfus vardır. Bu neferlerin içinde 6 çift, 30 nimçift 4 bennak ve 1 imam ile 3 mücerred bulunmaktadır. 1501’de 40 hanesi bulanan Çavundur köyünün 1501 tarihindeki hane sayısı bu defa 3 aded azalarak 37’e düşmüş ve dolayısıyla da 15 kişilik bir nüfus eksikliği ortaya çıkmıştır. Köyde ayrıca 2 de bi’r-i mai denilen su kuyusu (ustası) mevcuttur. Tarlası kaydedilmeyen Çavundur’un hasıl miktarı da 8.300 guruşdur. Köydeki sâkinler şunlardır:

   Hasan veled-i Bekir nimcift, Ya’kub mezbur o. bennak, Nurullan veled-i Musafa nimçift, Muhammed veled-i o. mücerred, Meli veled-i Mustafa nimçift, Veli mezbur o. nimçift.

   Yusuf veled-i İsmail nimçift

Nasuh mezbur o. nimçift, Hasan veled-i Hacı Ahmed çift, Muharram veled-i Nasuh çift, Mustafa veled-i Mustafa nimçift, Pir Alizâde veled-i Muhammed nimçift.

   Emir İshak veled-i Mehmed bennak çift, Halil veled-i o. nimçift, Piri veled-i Nasuh nimçift, Durak veled-i Bali nimçift, İvaz veled-i Çebivermiş nimçift, Hamza veled-i Osman .. nimçift.

   Süleyman veled-i İshak nimçift, Durmuş veled-i Hamza nimçift, Sefer veled-i Mehmed nimçift, Yusuf veled-i Hzır .. nimçift, Veli veled-i Alihan nimçift, Hamçza veled-i Sucu nimçift.

   Hızır Baba veled-i Ahmed nimçift, Muluveled-i Mustafa nimçift, Ali mezbur o. mücerred, Cafer veled-i Mustafa nimçift, Mustafa veled-i Hızır nimçift, Mehmed veled-i Musa nimçift.

   Abdurrahman veled-i o. mücerred, Kulu veled-i Mustafa çift, Seydi Ali mezbur o. mücerred, Veli veled-i Yahya nimçift, Ahmed veled-i Ali nimçift, Mahmud veled-i İmareddin nimçift.

   Hızır veled-i Yusuf çift, Hamza veled-i Ali nimçift, Abdurrahman veled-i Abdi nimçift, Hamza Fakih veled-i Ya’kub bennak çift, Hüdaverdi veled-i o. nimçift, Musa .. veled-i Musa Fakih bennak.

   Ahmed Fakih veled-i Kudreddin İmam, Mustafa veled-i Mehmed nimçift.

  Hasıl 8.300 guruş olan köyün öşire tâbi gelir durumu şöyledir:

  Hınta müd 15 guruş 1200, Şair müd 8 guruş 480, Bağ öşri 325 guruş, Kiyah öşri 550 guruş, Çift resmi 450 guruş, Bennak resmi 144 guruş, Mücerred resmi 18 guruş, Ağnam rismi 100 guruş, Zemin resmi 21 guruş, Badı heva 70 guruş.

 

4-TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal Defteri’nde Çavundur Köyü

         Tımarı Nebi ve Memi ve Ağa Yahya

                      Defteri No: 185/391

     Bu tarihte Kara Ağac’ın 10 köyünde zeamet vardır ki bunlar Karlı, Sollar ve Selendi, Armutlu, Fakihler, Sürtme, Akça-kal’a, Çeltik, Armudlu ve Ördekçi ile Bilcüğez’dir. Köprü ve Çaltı ile birlikte Çavundur bu köylerin arasında üç tımarlı bir köydür. Tımarları da Nebi ve Memi ve Ağa Yahya’dır.

1567’de ÇAVUNDUR Köyü’nün Hane Nüfus Hasıl ve Arazisi
Sr.	Nef	Hane	Nüfus Hanesi	Nüfus	Çift	Nimçift	Bennak	İmam	Muhasıl	Mücerred	Hasıl	Dönüm
505-506	138	84	85	425+46	19	38	22+5	1	-	6	7.350	-

 

   Çavundur Köyü; Kargın, Bayad, Köprü, Salur, İğdir, Çarık, Karlu, Eymür gibi boydan gelen kişilerin ikâmet ettiği köylerden biridir. Oğuz’un ÜÇOK Boyu Gök Han oğullarına tâbi olan bir Türkmen yurdudur ve Kara Ağac’a II. Kılıç Arslan dönemi 1203’te yerleştirilen Hâmid Bey’in aşiretinden olan Saçıkaralılar’a tâbidir. 1567 tarihi itibariyle 1522’ye göre 47 hane artışıyla iki misliden daha fazla bir hane-nüfus artışı söz konusudur ki bu tarihte Çavundur’da 471 kişi vardır. Nüfusa esas olan kişiler ise 19 çift 38 nimçift, 27 bennak, 1 imam ve 6 mücerredde ibarettir. Burada çift, nimçift, bennak ve imam aile olarak 5’er kişi, mücerred de bekâr tek kişi olarak esas alınmış ve yekûn bulunmuştur.

   471 nüfuslu Çavundur’da Çift ve bennak ve mücerred resmi 1.845, Hınta 40 müd 3200, Şair 31 müd 1860, Bağ öşri 30, Afyon öşri 100, Kovan öşri 55, Deştbanî 100 Zemin resmi 100 ve Bad-ı heva 60 olarak kayıdlıdır.

   Hınta buğday, Şair arpa, Kovan bal demektir. Deştbani bekçi, bad-ı heva eğlence manâsına gelmektedir.

 

4-TK-KKA 51 No’lu Tarihsiz Mufassal (Tafsilatlı) Defter’de ÇAVUNDUR Sâkinleri

Defter Sayfa No: 181 Sıra No: 400

   Tımarı Abdi Çavuş an Çavuşan-i Dergâh-ı Âli

       Karye-i Çavundur’un 1567 sâkinlerine baktığımızda karşımıza çıkan isimler şunlardır:      

   Süleyman veled-i Yusuf çift İmam Bayezid, Receb veled-i o. mücerred, Gün Hakkı veled-i Settar Derviş çift, Hüseyin veled-i o. bennak, Erdoğdu mezbur o. mücerred, Solak mezbur o. mücerred, Cafer mezbur o. mücerred.

   Hasan veled-i Settar Derviş çift, Settar Derviş veled-i o. mücerred, Diğer veled-i Mehmed nim, Pir Kulu veled-i Ali bennak, Dede veled-i Hakkı bennak, Serhan mezbur o. bennak, Nuh mezbur o. mücerred.

   Nasuh veled-i Aslu bennak, Bali mezbur o. nim, Hüdaverdi veled-i Veli Derviş çift, Ali veled-i o. mücerred, Lütfü mezbur o. mücerred, Kalenderşah veled-i Veli Derviş nim, .Hürrem veled-i o. mücerred

1567 Tarih ve 51 Nolu Mufassal Defter’de Çavundur’un Hasıl Durumu
Defter No 181	CNBM	Hınta	Şa’ir	Bağ	Afyon	Deşt	Bd. Hv.	Kovan	Zem	Bostan	Dönüm
Sayfa 400	1845	40-3200	31-1860	30	100	100	60	55	100	-	-

   Nuh mezbur o. mücerred, Hacı İlyas veled-i Ayvad nim, Mustafa veled-i o. mücerred, Mehmed mezbur o. mücerred, Budak veled-i Piri çift, Fakihullah mezbur o. bennak, İmameddin veled-i Erdi çift.

   Küçük veled-i o. mücerred, Nasuh mezbur o. mücerred, İlyas veled-i Mahmud nim, Nesimi veled-i o. mücerred, Hızır Bali veled-i Nasuh çift, Ahmed veled-i Satılmış nim, Cafer veled-i o. mücerred.

   Veli veled-i Yusuf nim, Ali veled-i Osman nim, Sinan veled-i Hamza bennak, Ali veled-i İsa bennak,

İsa Bali veled-i o. mücerred, Hamza veled-i Musa nim, Âlemşah veled-i Mehmed çift.

   Mehmed veled-i o. mücerred, Hasib mezbur o. mücerred, Şah Kulu veled-i Yahya nim, Eyüb mezbur o. nim, Arslandoğmu veled-i Süleyman çift, Yusuf mezbur o.bennak, .Nuh mezbur o. bennak

   Ya’kub veled-i Ali nim, Musa veled-i İbrahim nim, Hacı Baba mezbur o. nim, Hızır veled-i Nasuh çift

Hacı veled-i mücerred, Receb mezbur o. mücerred, İsmail veled-i Şükrüverdi çift .

   Yahya veled-i o. mücerred, Nurullah mezbur o. mücerred, Şaban veled-i Yasin çift, Süleyman veled-i Hamza çift, Sefer mezbur o. bennak, Ali mezbur o. nim, Mahmud veled-i Ahmed çift.

   Hasan mezbur o. mücerred, Veli veled-i Kürşat nim, Mehmed veled-i Muhakkad nim, Ertolgun veled-i o. mücerred, İbrahim veled-i İbrahim nim, Alemşah veled-i Hamza çift, .Hasan mezbur o.bennak

   Duran mezbur o. bennak, Hamza veled-i o. mücerred, Musa veled-i Salih çift, Veli veled-i o. mücerred, İsa mezbur o.mücerred, Cafer veled-i Piri nim, Nasuh veled-i Ali nim.

   Ali veled-i o. mücerred, Abdullah mezbur o. mücerred, Veli mezbur o. mücerred, Musa veled-i Abdurrahman nim, Veli veled-i o. bennak, Ali mezbur o.mücerred, Memi mezbur o. bennak.

   Hulusi veled-i Sefer nim, Sefer veled-i o.mücerred, Mustafa veled-i İsa nim, Bali mezbur o. nim,

Süleyman şah mezbur o. nim, Sündük veled-i o. mücerred, Cihan veled-i Seydi Hadim çift.

   Seydi veled-i o. mücerred, Emrullah mezbur o. mücerred, Süleyman şah veled-i Seydi Alemdar nim,

Ayvad veled-i o. mücerred, Abdulkadir veled-i Mahmud nim, Veli veled-i o. mücerred, Lütfü veled-i Mahmud nim.

   Nebi veled-i Ahmed nim, Şaban veled-i o. mücerred, Muharrem mezbur o. bennak, Mehmed veled-i Muhammed nim, İlyas mezbur o. bennak, Emrullah mezbur o. bennak.

Nasuh veled-i Kara Sadullah nim.

   Cafer veled-i Hüseyin nim, Ali veled-i Ahmed çift, Seydi veled-i o. mücerred, Nebi veled-i Ahmed nim, Umur veled-i Koca Ömer nim, Mehmed veled-i o. mücerred, Piri Seydi mezbur o. mücerred.

   Erdu Han veled-i Kölemen nim, Yahya veled-i Veli çift, Veli veled-i Tulusi Nim, Veli veled-i Nasuh nim, Ali mezbur o. bennak, Mustafa veled-i o. mücerred, Ramazan veled-i Veli, nim.

     Kara Ağac geneli köylerin ürünlerine baktığımızda da buğdayda Salur en başta gelirken onu takibeden köyler Karlı, Armudlu, Ömercik, Nekid ve Bilcüğez’dir. Nekid ma’a Arak’ta da buğdayın yüksek seviyede ekildiğini görüyoruz. En fazla arpa Yaka Eymür’de, ardından Salur’dadır. Bağ ve bad-ı heva bakımından Uludinek çok önlerde seyrediyor. Orvasi’de afyon ekilmese de önemli ölçüde bağcılık ve biraz da arıcılık vardır. Arıcılıkta (Kovan) ise Salur ile Ulu-dinek, afyon’da Bilcüğez ve Viran, bostanda ise Salur ve Çeltik en fazla üreten ve öşür ödeyen yerlerdir. Yine Orvasi’deki gibi Nekid ma’a Arak’ta düşük seviyede görülen zemistâni (Kışlık giyecek) ve deştbanide (bekçi vergisi)  Yaka Eymür, Salur ve Çöküler aynı miktar ile başı çekerken cebe, nim, bennak ve mücerred resminde Ömercik diğer köylere büyük fark atıyor. Bu durumda Salur’u, en fazla buğday, bal ve bostan üreten, aynı zamanda en çok zemistâni (kışlık giyecek için verilen para) alan köy olarak görüyoruz. Yaka-Eymür arpa, Bilcüğez (Belceğiz) afyon, Uludinek de bağ ile rekor seviyede üretim gösteriyorlar. Nâhiyede bugün yerinde olmayan köylerden Sürtme, Nevşirvan ve Kürtün olmak üzere sadece üç köyde bağ dikilmiyor. Afyon ekiminde ise köyler neredeyse yarı yarıya fire veriyor. Tam 14 köyde ekim yapılmıyor. Bizim dikkatimizi çeken en önemli husus, coğrafi açıdan rakım düşüklüğü olan ve özellikle Beyşehir Gölü seviyesine yakın köylerin daha verimsizlik göstermesidir. Öyle ki Fakihler ve Çeltik, Salur ile sınırlı olmalarına rağmen her ikisinde de ciddi üretim azlığı göze çarpıyor. Çeltik sadece bostanda Salur’un ardından ikinci sırayı alıyor. Elbette Nâhiye Kara Ağac ovasında söz konusu olan verim, yalnızca tarıma dayalı değildir. Bu bölgede aşiretlerin gelir kaynaklarından en önemlisi olan hayvancılık da yapılmıştır.

 

D-51 Nolu Son Mufassal’a Göre Kara Ağac ve Karyeleri

      “Nefsi Kara Ağac ve Karyelerinin 1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu” tablosu itibariyle Kara Ağac ve köylerinde hane ve nüfus ve gelir durumu hakkında genel bir bilgiye sahib olmak mümkündür. Karye-i Çavundur’un 7.350 guruş olarak hesablandığı öşür ve gelir kaynağını teşkil eden yüksek meblağdaki ürün durumu köye ait defterin 413 Nolu sayfasının altında yer aldığı gibi “Kara Ağac'ın TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri” başlığı altındaki bir tablomuzda da belirtilmiştir.  

   Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde bulunan bu mufassal defter, daha öncekilere göre daha gelişmiş ve çok güzel bir yazı üslûbuyla işlenmiş olup, okumada en kolay olanıdır. Defterdeki bilgiler itibariyle, bize hanelerin ve dolayısiyle buna bağlı olarak da nüfusun arttığını gösteren defterin hemen başındaki mukaddemenin de, Kara Ağac’daki bazı köy ve mevkiileri belirtmesi açısından önemi oldukça büyüktür. Elimizde tam teşekküllü belgeler olmasına rağmen isimlerin ekseriyetle, veled-i Ahmed ve veled-i Mehmed gibi mükerrerlik gösterişi itibariyle 1567 ile 1831 nüfusundaki sâkinleri birleştirerek bir sülâle şeceresi çıkarmak mümkün değildir.

   Bu itibarla bugüne göre geriye giderek en sağlıklı sülâle hareketini bulmak için 1831 Osmanlı Genel Nüfus Sayımını esas almak zorundayız. Çünkü Osmanlı’daki bu ilk nüfus sayımı daha gerilerdeki; yani ne 1475, ne de 1501, 1530 ve 1567’lerdeki kayıdlara hiç benzemez. Daha tafsilatlı ve sülâleler lâkaba dayalı kayıdlara alınmışlardır. Yine de elimizdeki belgelerde Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid-i Veli, Yavuz Sultan Selim, Kanuni ve II. Selim dönemlerine ait Çavundur Köyü sâkinlerinin belge bilgileriyle 1831 Nüfus Sayımı’nda geçen sülâlelerin bağlantı kurulamama gerçeğine rağmen bunların isim, hane, nüfus, nefer ve diğer bilgilerini inceleyerek burada vermeye ihtiyaç duyduk.  

 

 

E-Karye-i Çavundur Tâ‘bi Kara Ağac

   Bütün bu bilgileri ihtiva eden defterler ise bizim esas aldığımız yıllara göre daha ileride (H.1260-1261) 1840’ü yıllarda yazılmıştır. 1839 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle gördüğümüz çiftçi-rençber, çoban, bakkal (bak’al), derzi, debbağ, helvacı ve berber gibi meslekî hususların analizinde rençber-çiftçi ifadesinin yoğunluğu hattâ neredeyse tamamı bize Kara Ağac ve köylerinde daha ziyade ziraî faaliyetlerin revaçta olduğunu göstermektedir.

   Biz burada 1831 Nüfusu olarak Osmanlı’nın son zamanlarındaki ilk sayımı olan 3262 Nolu “Hâmid Sancağı’nda Kâin Kara Ağac-ı Yalvac Kazâsı’nın Kasaba ve Karahalarında (köylerinde) mütemekkin Ahali İslâm Nüfus Defteri ile 3237 Nolu İcmal Defterlerini esas almış bulunuyoruz. Çavundur Köyü’nün 3262 defterindeki Sâkinleri aşağıda ele alınmıştır.

 

Karye-i Çavundur Tâbi Kara Ağac

Defter No: 79-460

DH1/1-Uzun boylu, kara sakallu çiftçi Mehmedoğlu delü Bekir, 42

         2-Oğlu Himmed, 10

DH2/3-Muhtar-ı evvel uzun boylu, kır sakallu çiftçi Mehmed veled-i Hasan, 50

        4-Oğlu Hasan, 2

        5-Övey oğlu, orta boylu, şab-ı emred çiftçi Mehmed veled-i Mehmed, 20

        6-Oğlu İbrahim, 2

DH3/7-Muhtar-ı sani uzun boylu, kara sakallu çiftçi Mehmed, 50

        8-Oğlu Hasan, 4

        9-Diğer oğlu Hatem 1

DH4/10-Orta boylu, kara sakallu çiftçi Mehmed veled-i Halil, 36

        11-Oğlu Halil, 4

DH5/12-Orta boylu, şab-ı emred çiftçi Ali veled-i Süleyman, 18

        13- Karındaşı Mustafa, 2

DH6/14-Orta boylu, kara sakallu çiftçi Mehmed veled-i İsmail, 50

        15-Oğlu Murtaza, 13

DH7/16-Orta boylu, kara sakallu çiftçi İsmail veled-i İsmail, 35

        17-Oğlu Ahmed, 2

DH8/18-Orta boylu, kır sakallu çiftçi İbrahim veled-i Mehmed, 60

        19-Mansureden, oğlu orta boylu, ter bıyıklu Mustafa, 18

         20-Diğer oğlu Hasan, 13

DH9/21-Orta boylu, kara sakallu çiftçi Ahmed veled-i veled-i Ahmed, 35

DH10/22-Orta boylu, kara sakallu Abdurrahman veled-i Mustafa, 36

          23-Karındaşı Mehmed veled-i Mustafa, 12

DH11/24-Orta boylu, şab-ı emred, Dede veled-i Osman, 11

          25-Karındaşı Musa Osman, 2

DH12/26-Orta boylu, ter bıyıklu Hasan çiftçi veled-i İbrahim, 18

DH13/27-Orta boylu, kumral bıyıklu Çoban Hasan veled-i Hüseyin, 35

         28-Oğlu Hasan, 10

         29-Diğer oğlu Süleyman, 6

         30-Diğer oğlu Ömer, 4

DH14/31-Orta boylu, ter bıyıklu rençber Ali veled-i Hüseyin, 15

          32-Karındaşı Abdurrahman veled-i İbrahim, 1

DH15/33-Orta boylu, kır sakallu rençber Mehmed veled-i Bekir, 40

DH16/34-Orta boylu, sarı sakallu rençber Osman veled-i Osman, 37

DH17/35-Uzun boylu, kara sakallu rençber Mustafa veled-i Ali, 30

DH18/36-Orta boylu, ter bıyıklu rençber Ömer veled-i Hüseyin, 15

          37-Redif, karındaşı şab-ı emred Musa, 13

          38-Diğer karındaşı Hüseyin, 9

DH19/39-Orta boylu, ter bıyıklu Halil veled-i Hüseyin, 20

40-Karındaşı şab-ı emred Mehmed, 15

DH20/41-Orta boylu, kır sakallu Çoban Musa veled-i Hüseyin, 80

          42-Oğlu Musa, 15

DH21/43-Orta boylu, ter bıyıklu rençber Haşan veled-i Memiş, 18

          44-Karındaşı Çoban Hüseyin, 15

DH22/45-Orta boylu, ter bıyıklu hizmetkâr Mustafa veled-i Abdurrahman, 16

DH23/46-Orta boylu, ter bıyıklu rençber Mustafa veled-i Abdurrahman, 20

          47-Oğlu Abdurrahman, 3

DH24/48-Orta boylu, kır sakallu rençber Nebi veled-i Mahmud, 40

          49-Oğlu orta boylu, ter bıyıklu İlyas, 20

DH25/50-Orta boylu, sarı sakallu Mehmed veled-i Mehmed, 40

          51-Oğlu Ahmed, 5

          52-Diğer oğlu Mevlüd, 3

DH26/53-Orta boylu, ak sakallu Mahmud veled-i Mahmud, 85

          54-Övey oğlu orta boylu, ter bıyıklu Abidin veled-i İbrahim, 20

 

Çavundur KÖYÜ’nün 1831 NÜFUSU

Tarih 1831 Sayfa No 3237/286-287

   Hâmid Sancağı, Ağlasun, İncir, Kara Ağac-ı Yalvac, Afşar Kazâsı Hicri 1246 (M.1831) Tarih ve 3237 Nolu Müslim Defteri’nin 286 ve 287. sayfalarında yer alan Çavundur Köyü’nün sâkinleri 1831’deki Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle kayıd altına alınmıştır. Buna göre köyün halkı aşağıda görüldüğü üzre 29 Kişi Ter ve Kara Bıyıklı 16 kişi, Kara ve Sarı Sakallı 20 kişi, Bir Yaşından 16 Yaşına Kadar Varınca 42 kişi, Ak ve Kır Sakallı ve Alil 14 kişi, Asâkir-i Mansure’de (Asker mensubu) Olanlar 1 kişi olarak yekûn 93 kişiden teşekkül etmektedir. Bu kişiler akrabalık bağları, mesleği, doğum ve ölümü ile yaşları itibariyle aşağıda gösterilmiştir.

 

3237/266

Dedeoğlu       Oğlu              Oğlu           Oğlu         Kardeşi     Mehmed’in  Oğlu       Mehmed’in Oğlu

 Osman          Musa             Dede        Abdulah     Mehmed           Haşim                        Hüseyin     

Sarı sakallı    Doğumu 1252   Yaşı tah. 5   Yaşı tah. 2   Karasakallı      Doğumu 1249          Yaşı  tahminen 3          

     Muhtar                                                    Ölümü 1250    

Yaşı tahminen 37                                                                                           

    

  Ebubekiroğlu   Çataloğlu        Oğlu            Oğlu            Başoğlu        Üvey Oğlu      Mehmed’in Oğlu

     Mehmed          Mehmed       Halil       Mehmed  Ali     Mehmed         Mehmed          Hasan

     Karasakallı         Karasakallı   Doğ. 1252      Yaşı 2             Karasakallı           Yaşı 15       Doğumu 1250  

  Yaşı  Tahm. 40      Yaşı Tahm. 35                  Ölümü 1252         Yaşı 40

                                                             

Murtazaoğlu    Oğlu   Aşıkmahmudoğlu   Oğlu  Nebi’ninoğlu    Mahmud’un üveyoğlu  Abidin’in kardeşi

   Süleyman       Ali          Mahmud            Nebi       İlyas                          Abidin                    Hasan

Köse Karasakallı  Yaşı 9        Yaşı 50          Karasakallı Terbıyıklı                       Terbıyıklı                 Yaşı 8

     Yaşı 30                                                         Yaşı 30                              Askere gitti (Mansure)                           

                                                                                                                                              1252 Yaşı 17

 

   Mahmud’un Torunu      Osmanoğlu         Oğlu        Fakihoğlu    

          Mustafa                    Osman          Ahmed          Musa

            Yaşı 7                        Sarı sakallı     Doğumu 1247    Yaşı 3          

                                                         Ölümü 1250

 

3237/267                                                  

    Oğlu     Durmuşoğlu      Oğlu        Oğlu         Kardeşi         Mehmedali’ninoğlu      Mehmedali’ninoğlu

  Musa         İbrahim        Mustafa    Hüseyin    Mehmed Ali           Ahmed                          Mevlüd             

  Yaşı 7         Yaşı 60        Askere gitti     Yaşı 5       Karasakallı           Doğumu 1247               Doğumu 1250         

                                        Mansure Yaşı ..                    Yaşı 30              

                                                                                                                                  

Mehmedalininoğlu    Murtazaoğlu       Oğlu          Oğlu           Yahyaoğlu            Oğlu                Oğlu

      Mevlüd                Mehmed          Murtaza      Mehmed        Memiş               Yahya              Hasan

       Yaşı 13                Karasakallı            Yaşı 5          Yaşı 2       Köse Karasakallı    Doğumu 1252    Yaşı 9

   Ölümü 1247          

­­­­­­­­­­­

   Oğlu               Oğlu           Haliloğlu           Oğlu             Oğlu            Oğlu           Delimehmedoğlu

 Hüseyin          Yahya        Abdulkadir            Ali            İbrahim         Ahmed               Mustafa

    Yaşı 4              Yaşı 1         Kara sakallı    Doğumu 1247   Askere gitti         Yaşı 10                Yaşı 60

                        Ölümü 1252       Yaşı 40                               1249 Yaşı 17                                  

                                                Ölümü 1254

                                                      

­­­­­­­­­­­­­ Oğlu                   Oğlu        Oğlu               Mollaalioğlu            Murtazaoğlu          Oğlu                Oğlu   

Abdurrahman     Mustafa   Mehmed        İkinci Mustafa’nın         İsmail               İsmail           Ahmed        

    Askerde            Terbıyıklı    Yaşı 5               Üveloğlu                Kara sakallı         Doğumu 1251     Yaşı 3           

 (Mansure) Yaşı..    Yaşı 17                           Süleyman Yaşı 5

 

                                                       

­­­­­­­­­­­­­Murtazaoğlu      Oğlu                 Oğlu       Fakihoğlu             Oğlu          İbrahim’inoğlu     İbrahim’inoğlu      

      Musa            Ömer              Mestan    Abdurrahman       İbrahim             Abdulkadir           Mustafa                 

   Karasakallı      Doğumu 1247       Yaşı 3        Yaşı 60              Kara sakallı       Doğumu 1248            İkiz          

      Yaşı 15                                                                                     Ölümü 1254                                   Ölümü 1254

 

 ­­­­­­­­­­­­­İbrahim’inoğlu      İbrahim’inoğlu   İbrahim’inoğlu  Kulhasanoğlu  Kardeşi   Kocahüseyinoğlu    Oğlu             

 Abdurrahman       Abdurrahman       Mustafa            Hasan             Ali            Hasan              Süleyman          

    İkiz                              Yaşı 3                   Yaşı 2           Yaşı 14             Yaşı 8     Kara bıyıklı      Doğumu  1247                                                                                                                                             

 Doğumu 1254                                                                                                             Yaşı 25

 

­­­­­­­­­­­­­Oğlu                     Oğlu       Çakaloğluoğlu          Kardeşi           Kardeşi        Ahmedoğlu            Oğlu             

 Ömer              Hüseyin        Ömer                  Musa             Hüseyin            Hasan              Ahmed          Doğumu 1250   Yaşı 3           Askerde                   Yaşı 6              Yaşı 48           Sarıbıyıklı         Doğumu  1250                                                                                                                                            

 Yaşı 25                               1249 Yaşı 15                                                                   Yaşı 27

 

 

­­­­­­­­­­­­­ÜveyOğlu      Karahasan Oğlu       oğlu          Kardeşi       Kardeşi    Ahmedoğlu            Oğlu             

Mestan             Durmuş         Ali                  Ahmed        Abdullah Mehmed                Abdulkadir          Terbıyıklı   Karabıyıklı    Doğumu 1250     Ter bıyıklı                     Yaşı 15              Yaşı 75           Yaşı 65                                                                                                                                          

 Yaşı 18         Yaşı 27           Ölümü 1252          Yaşı 20                                              

 

­­­­­­­­­­­­­Hacı Mehmedoğlu                     Oğlu      

 Ebubekir Efendi oğlu              Ümmet                  

         Mehmed                  Nudura Köyünden geldi   

Nudura Köyünden geldi              Yaşı 5          

          Yaşı 30        

 

Ter  ve Karabıyıklı    Kara ve Sarı Sakallı     Bir Yaşından Onaltı Yaşına Varınca    Ak ve Kır sakalı ve Alil

            10                         14                                               30                                            7

   Asakir-i Mansurede Olanlar

                     2                                                                                                                              Yekûn 63       

           

   (*) Hicrî Tarihe 585 yıl eklenerek Milâdî tarih bulunur

 

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac (11 Şubat 1842) Vergi Defterinde Çavundur Köyü Sâkinleri

   Bizim bu köy tarihleri içinde ele aldığımız Çavundur Köyü’ne ait defterler; 1475’ten itibaren 1501, 1522 ve 1567 Mufassal (Tarihsiz) Defter olmak üzere 4, 1831 Tarihli Osmanlı Genel Nüfus Sayımı Defteri, 1831 İcmal Defteri ve 1 aded de 1842 Vergi defterleridir. Ayrıca bu seriye girebilecek 1 de Temettü’ât Defteri vardır ki böylece 8 defterde Çavundur kaydı bulunmaktadır. Vergi defterleri 1842’de ele alınan ve Temettü’ât defterlerinden önceki son defterlerdir. Osmanlı’da esasen bir hayli defter daha vardır. Bunları incelesek de burada ele almadık. Son defter olar Vergi Defteri sâkinleri aşağıya alınmıştır.

 

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac 11 Şubat 1842 Tarihli Vergi Defterinde Çavundur Köyü Sülâleleri

Defterin başındaki Kara Ağac’ın Câmi-i Kebir Mahallesi’ne mahsus giriş kaydı şöyledir:

Bismillah (*)

   Hâmid Sancağı’nda kâin Kara Ağac-ı Yalvac Kazâsı’nın hâvi olduğu mahallât ve kurası ahalilerinin H. 57 (M. 1842) senesine mahsuben bâ Fermân-ı Âli tarh olunan vergiyi mahsusasının defteridir

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac

   Bermuceb-i Fermân-ı Alî tarh olunan kaffe-i verginin miktarı: 361020,

  H. 56 senesi (M. 1841) Affı Şahane olan: 61016/300004

Mahalle-i Câmi-i Kebir

  Mahalle-i mezbur hissesine marifet-i şer 7 ve meclis ve ahali marifetleriyle tarh olunan..

  Vergi kaydına emsal satır: Müdür-i Kazâ Hacı Şaban Ağa veledi Hacı Osman Ağa’nın 2 taksit vergisi. İlk taksit 500 akçe, ikinci taksit 500 akçe, Cem’an: 1000 akçe. İhsan-ı şahane: 170 akçe/ 870 akçe

 

Çavundur Köyü’nün Vergi Mükellefi Sâkinleri

34/1-İmam Mehmed Efendi veledi Ebubekir

34/2-Muhtar-ı evvel Ramazanoğlu Mehmed veledi Hüseyin

34/3-Çiftçi Karaali veledi Süleyman

34/4-Çiftçi Koca Mehmed veledi İsmail

34/5-Muhtar-ı sani Dedeoğlu İsmail veledi İsmail

34/6-Çiftçi Zengibarlı usta Mehmed veledi Hasan

34/7-Çiftçi Çataloğlu Mehmed veledi Halil           

34/8-Çiftçi Bilâl İbrahim veledi Mehmed

34/9-Çiftçi Küçük hasan veledi Hüseyin

34/10-Çiftçi Dedeoğlu Osman veledi Osman

34/11-Çifçi Durmuşoglu Ahmed veledi Ali

34/12-Çifçi Abdurrahman veledi Mustafa

34/13-Rençber Abidin veledi Kara İbrahim

34/14-Rençber Kara İbrahim veledi Hasan

34/15-Rençber Kel Ali veledi Hüseyin

34/16-Rençber Küçük Mehmed veledi Bekir

34/17-Çifçi Çakaloğlu Ömer veledi Hüseyin

34/18-Rençber Osmanoğlu Osman veledi Abdullah

34/19-Rençber Çolakoğlu Mustan veledi Ali

34/20-Rençber Fakıoğlu Musa veledi Memiş

34/21-Rençber Macaroğlu Mustan veledi Abdurrahman

34/22-Rençber Fakıoğlu Hasan veledi Memiş

34/23-Rençber İnce Mehmed veledi Hüseyin

34/24-Rençber Aşıkmahmudoğlu Nebi veledi Ahmed

34/25-Rençber Aşık Mahmudoğlu Mustan veledi Ahmed

 

   1699’lu Yıllarda Tanzim Olunan Belgeler içinde Çavundur Köyü Hakkında bir belge bulunmamaktadır. Sadece aşağıda görüldüğü üzre sene 250’ye ait ‘Hacı Şaban Ağa’nın zimmetinden bâki kalan matlubunun defteri’ndeki bir Berat’ta ‘Çavındır karyesinden 2704.5 guruş’ kaydına göre ile borçlu görünmektedir.

  Bu defterin orijinali ise şu şekilde tanzim olunmuştur:

    BERAT .. OLDUKLARI

  Bin iki yüz altmış dört senesi hane .. ile  kuranın diğer mahalle birinci köy terkabad Kara Ağac kazâsının mudilerinden Hâcı Şaban Ağa’nın, Rıfat’ın ve .. kazai mezburun altmış üç senesi ve Yerköy mahsusa matlubatından merkumun ödemişinin Salih Ağa bakiyesinden olarak kazai mezkurdan olan matlubundan mahal birisi mezkur teraa ve mudi bir mensub ve … mahallesiye … Mustafa Çavuş …   …  mukataaları teraadan yekûn yekûn kaza-i mezbur Sandık Emini Hâfız Hatib Osman’ın defteri muhasıl mahallelileri devayit? olunmuş Ğayran.. şebim kazai mezburun ve kuradan matufi merkum Hacı Şaban Ağa’nın zimmetinden bâki kalan matlubunun defteridir sene 250

Çukur mahallesinin Ulu mahallesinden bağ 4515.5 guruş

Câmi Kebir mahallesinden bağı ….kadar 5804 guruş

Orta mahallesinden 5020 guruş

Alcıklar mahallesinden 3120 .. guruş

Çarıksaray mahallesinin Bölükler mahallesinden 8590 guruş

Karye-i mezbur mahallesinin Ulu mahalleden 3568.5 guruş

Karye-i mezburun Çukur mahallesinden 3806 guruş

Suvar karyesinden 914 guruş

Köprü karyesinden 2466 guruş

Vakıf dinek karyesinden 2141 guruş

Ulu dinek karyesinden 332.5 guruş

Oğras karyesinden 1110 guruş

Arak karyesinden 1079 guruş

Çaltı karyesinden 219 guruş

Beyve Eyublar karyesinden 4240 guruş

Donarşa karyesinden 9292 guruş

Fakalar karyesinden 7468 guruş

Armudlu karyesinden kuradan: 3599,5 guruş, .. 0450 guruş

Çeltik karyesinden 4173 guruş

Belceğiz karyesinden 4821 guruş

Salur karyesinden 4162 guruş

Ördekçi karyesinden 1431 guruş

Yaka emir karyesinden 471 guruş

Çavındır karyesinden 2704.5 guruş

Viran karyesinden 204 guruş

Nudra karyesinden 1696 guruş

Zengiler karyesinden 945 guruş

Ayas çiftliğinden Salur karyesine 1714 guruş

Hacı Eyub oğlu İbrahim Ağa’dan 942 guruş

Veli ağadan1933.5 guruş

Ramazan Ağa’dan 1101.5 guruş

… Mehmed Ağa’dan 1787 guruş

Tekelioğlu Eyub’dan 872 guruş

Hacı Şaban’dan 1179 guruş

Hâfız Osman Efendi’den 1622.5 guruş

Hasan Ağa’dan 2251 guruş

Emin Efendi’den 455.5 guruş Çavuş Hâcı Mustafa’dan 1850 guruş

Etmekci Salih’den 200 guruş

Handak Emin Hâfız Osman’dan 3651 guruş

Hacı Yusuf Ağa’dan 150 guruş

Kasab Ömer’den 363.5 guruş

…Tabidurun  Ramis’den? 140 guruş

Yağcı Ecir’den 48 guruş

Şatıroğlu Hâcı Hüseyin’den 370 guruş

Hâcı Mehmed’den 1869 guruş

Merkum Hâcı Şaban Ağa’nın müteveffasıyle kabul etdiği hasıllar 44217.5 guruş

Muhibbiler mukayyid  ve … ve Hâcı İbrahim ve Hâcı Ömer ve Hâfız Osman müferalarından ve katır …. Guruş 11.323.5 guruş

Cem’an 168 184.5 guruş

  

NETİCE

    Şarkî Kara Ağac’ı ilgilendiren Nüfus Sayımı Defterleri yanı sıra ayrıca kişilerin meslekleri ile sahib oldukları tarla ve hayvanat, bunları ilgilendiren 1840 ve 1841 yıllarındaki iki senelik hasılatları ve bunlar için ödedikleri vergilerin yekûnlarını gösteren ve Temettü’ât denilen Kazanç Defterleri de Osmanlı Devleti’nde tutulmuştur. Temettü’âtlar ekseri köy veya şehirlerin varlıklı simalarını ilgilendirdiği gibi amele, çoban, oduncu, değirmenci, zira’at erbabı, imam, hatib vs. kimseleri de ilgilendirmekteydi.

  Bu defterlerde kişiler 1831’den 10 yıl sonra yazıldıklarından yakın tarihe ait sülâlelerin aranmasında da bir kolaylık sağlaması bakımından önemli sayılırlar. Osmanlı Devleti’nde ayrıca 1893 öncesi ve bu tarihte de sayımlar yapılmışsa da başarı sağlanamadığından Hicrî 1320 (1904-1905) tarihindeki sayım, Kadın ve Erkek’lerin ilk defa bir arada sayılması hususiyetiyle çok öneme sahibdir.

    Osmanlı Arşivleri’nde bulunmayıp il ve ilçelerin nüfus müdürlüklerinde muhafaza edilen 1904 Nüfus Sayımı Defterleri bugüne göre Sülâle araştırmaları için de çok faydalı bir durum arzeder.

 

   Bu itibarla Çavundur Köyü’ne ait 1904 Yılı Nüfus Defterleri bilgilerini, elimizde mevcut olmadığından değerlendiremiyoruz. Buna rağmen Çavundur’u Cumhuriyet Dönemi defterlerde bulmamız mümkün olmasa da geçmişi itibariyle bugünkü Çavundur Köyü’nün Genel Nüfus Hareketleri hakkında kendi vatandaşlarına fayda sağladığımızı umuyoruz.