KARA AĞAC ÖRDEKÇİ KÖYÜ TARİHİ

(1475’ten 1842’ye)

Hazırlayan

Bekir YALÇINKAYA

Araştırmacı Gazeteci Yazar Şair

Ankara Yerel Gazeteciler ve Yazarlar Derneği Genel Sekreteri 

A-Şarkî Kara Ağac Hakkında

   Hâmid Livâsı’nda Türkmen Soyumuz’un gelip yerleştiği ve barındığı bölgeler içinde vukuubulan Miryeokefalon Savaşı, kendine has ve hasletkâr bir özellik taşır. Yalvac, Eğirdir ve Kara Ağac ekseninde Malazgirt’ten sonra burada açılan 2. Kapı, Anadolu’da Bizans mallığının umudlarına tarihler boyunca ilelebet sed çekecektir.

   Bölgedeki Beyşehir Gölü, İlhanlı Beğlerbeği Emir Çoban’ın oğlu Demirtaş’ın eliyle, Eşrefoğulları’nın Hâkimi Süleyman Bey’i boğmak suretiyle bu beyliğin hükmünü kaybettiren bir med-cezir merkezidir. (1)

   Kubad-ı Âbâd, Yenişar’da Bademlü’nün ‘Dünya Cenneti’ sıfatıyla Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın kâh istirahat, kâh Karamanoğulları’nın belâlarından sığınma mekânı olan bir tahkimli saraydır.

  Eğirdir akıllı, silâhşör ve iradeli bir Bey olan Hâmid’in açtığı Uluborlu Merkez yolundan, bir asır boyunca yol alıp Bizans Küffarı’na yol vermeyen bir Feleküddin neslin beylik vazifesi sürdürdüğü muazzam bir kaledir.

  ..Ve tarihini öncelikli ele alacağımız Doğu’nun Kutsal Kara’lı Ağac’ı olan Şarkî Kara Ağac, başına gelen ve gelecek olan musibetlerden kurtulmak adına Osmanlı Sultanı I. Murad Han’a satılışına Neşrî’nin: “Ben ol ahdun üzerin tururın didi. Pes Ak-Şehir’i ve Beğ-Şehri’ni ve Yalavac’ı ve Kara Ağac’ı ve Isparda’yı, bu altı pare şehri şer’i mekdupla satubazar itdiler” diyerek not düştüğü Söğüd gölgesinde huzur bulan bir nefsihaneler beldesidir. İşte bu çağların içinden gelen Neâpolis evvelli Kara Ağac; Anadolu şehirleri içinde, en evvel tarihi itibariyle ilk defa Büyük İskender’in M.Ö. 334 yıllarında gerçekleştirdiği Doğu Seferi’nin ardından ticaret şehri olarak kurulmuş bir şehirdir. Neâpolis, yani Yenişehir adıyla iskân olunan Zengibar Köyü’nün zirvesindeki 1181 rakımlı ilk dağ ve yamaç şehrini kuranlar ise (2) M.Ö. 3020 senesinde Asya’dan göç ederek Anamas Dağı’nın Gelendost tarafına nazır 2100 metre yüksekliğindeki (3) alanda Başkent Massalar şehrinin de kurucuları olan Massalar, yani Luviler’dir. Neâpolis’in önemli diğer antik emarelerinden birisi de Kızıldağ mevkîindeki Silindi şeklinde yanlış telâffuz ettiğimiz Selendi’dir. Selendi; Neâpolis devri itibariyle Sallı Massalar’ın şehri Salında demek olup Selendi adı ise Kara Ağac’a yerleşen Türkmenler tarafından XV. Asırdan itibaren kullanılan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) kaynaklarında Sollar ile birlikte yazılan bir karyedir.

    M.Ö 4000 yılından itibaren bölgenin hâkim güçleri Hititlerdir. Hitit Kralı Anitta, anası Anapa’nın adını verdiği Anabora şehrini ise bugün Salur Sivrisi olarak bilinen Enevre’de kurmuş, zamanla Toroslar’ın başlangıç noktasındaki bu dağa da Maskot Anası manâsına gelen ‘Anamas’ adını vermiştir. (4) Anabura, Büyük İskender ile sağlanan merkezi otorite ve polisi aşan çok şehirli bir teşekkül olan Tetrapolis’in 4. üyesi olmuş, Strabun’da geçen on üç Pisidya şehrinden birisidir. Anabura’dan kalan harabeler, bugün ilçenin güneybatı tarafındaki Salur Köyü’nün batı istikâmetinde rakımı 800 metre olan Kızık kale Dağı’ndaki geniş bir alandadır. Bu antik Anabura’yı Hüseyin Şekercioğlu Anitta’ya dayandırırken, Isparta İl Turizm Müdürlüğü de Roma Devri eseri olarak değerlendirmişlerdir.

   Hititler’in ardından Türk menşeinden olan Marmanatlı Sümerler, sonra Ağralı Aka Türkleri, M.Ö. 1530’dan itibaren Frigyalılar, M.Ö. 800’den itibaren İyonlar, M.Ö. 600’den itibaren Lidyalılar ve M.Ö. 546’dan itibaren de Persler bu bölgeye hâkim olan güçlerdir. 530 yılına kadar Göller Bölgesine hâkim bir diğer güç ise Pisidia Krallığı’dır ve Persler bu krallıktan sonra bölge hâkimiyetinde yer almışlardır. (5) Bölge, 334’ten itibaren Persler’in Balkanlar’daki İskitler’e kadar uzanan hâkimiyetine son veren Büyük İskender ile tanışır ve Makedonya Kralı Büyük İskender’in devrinde ticarî amaçla Neâpolis şehri kurulmuştur.

   Bugünkü Şarkî Kara Ağac ilçe merkezi (Zengibar) civarında olduğu bilinen antik şehir Neâpolis’ten Naturalis Historia adlı eserinde (VI 47) ilk bahseden kişi Plinius’tur. Plinius, antik şehrin Galatia’da olduğuna işaret ederken, Hierosdes ise (672,3) Psidya’da bulunduğundan bahsetmektedir. Ptolomaios ise (V 49), şehri Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında gösterir. Neâpolis, Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvac) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma yolu üzerindedir. Neâpolis’in Apollonia (Uluborlu) ile aynı tarihlerde Trakyalı Kolonistler tarafından kolonize edildiği anlaşılmaktadır. MS III. yüzyıla ait bir kitâbeden bölgede bir Tetrapolis’in olduğu bilinmektedir. Tetrapolis; Yunanca’da dört kent ya da ülkeden oluşan siyasî ve ticarî birliğe verilen bir ad olup Neâpolis de Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. Tetrapolis, Tetrapolis’in üyelerinden Altada (yeri bilinmiyor), Anabura (Enevre) ve Neâpolis (Şarkî Kara Ağac) bilinmekte; fakat dördüncü şehrin ismi bilinmemektedir. A.H.M. Jones, bu dörtlünün Cillanian Ovası Tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. (6)

   Anabura ise Strabon’da; Şarkî Kara Ağac Salur Köyü’nün güneyinde, Belceğiz Köyü’nün batısında yer alan antik şehrin adı olarak geçmektedir. MÖ. I. yüzyılın ilk çeyreği içinde Strabon’un Geographika isimli eserinde kent halkından Anabouralılar diye bahsedilmektedir. Halbuki Naturalis Historia (Doğa Tarihi) isimli eserini MS 75 yılları civarında yazan Plinius, aynı bölgeyi anlatırken sadece Neâpolis kentinden söz eder. Buradan da anlaşılıyor ki, MS. I. yüzyılda yeni kurulan Neâpolis bölgedeki Anabura’nın adının sönükleşmesine ve önemsiz bir kent durumuna düşmesine sebeb olmuştur. Şehir Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolis’in bir üyesidir. J. R.Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan kitâbelerden Anabura ismini tesbit ederek şehrin yerini kesinleştirmiştir. Şehir kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur. Şehirde tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür. Söz konusu şehirden yakın çevrede bir kalıntı gözükmemekle birlikte Şarkî Kara Ağac İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. Enevre yakın tarih itibariyle bölge halkı tarafından daha ziyade su değirmenleriyle de tanınan bir bölgeydi. Buralarda Massalar’ın Salında’sını, Hititler’in Anabura’sını, Büyük İskender ve Trakyalı Kolonistler devrinin Neâpolis’ini bulmak, onların devirlerinden kalma Enevre, Yeniköy, Çeltik, Ördekçi-Kızıldağ Sivrisi ve Zengibar mahallerindeki MÖ’si antik eşyalarla karşılaşmak mümkündür. Dolayısıyla bölgenin bu konuda da derinliğine araştırılması için -elbette Böcüzâde Süleyman Sami’den beri- lokal tarihî sahaya inememiş aydınlarımızla oldukça geç kalınmıştır. Ki taa 15. asırdan beri Kara Ağac’ın Osmanlı arşivlerindeki gizli belgelerini tamamen gün yüzüne çıkarabilmiş değiliz.

 

KAYNAKLAR_____________________________________________________________________________________

1-Ekrem Memiş, Eski Çağ Türkiye Tarihi, S.Ü.Yayınları, Konya 1989, s. 136

2- Hüseyin Şekercioğlu, Gelendost Tarihi, Bayrak Yay. İst. 1989, s. 43-Ekrem Memiş, a.g.e, S.Ü. Yayınları Konya 1989, s. 19-22

4-H. Şekercioğlu, a.g.e, s. 55-58

5-Ramazan Tunç; Şarkikaraağaç Tarihi 1, İstanbul 2005, s. 12-162

6-Mehmet Özsait, Psidia II, İ.Ü. Edb. Fak. Yayınları, 1980, s. 53-55

7-TKK-KKA a.g.e, s. 172-190

 

B-Nefsî Kara Ağac ve Köyleri

   Kara Ağac'ın köyden büyük kazâdan küçük nefsî (şehir) durumunda bulunduğu dönemlerde Hâmidoğulları'ndan mevzu’ubahis satışla Osmanlı İmparatorluğu'na geçişini takiben kısa süre sonra, o güne kadar yazılmayan nâhiye ve karyelerinin sâkinleri ve sâkinlerinin de üretimlerinden vergilerine kadar iştigâl sahaları defterlerde işlenmeye başlanmıştır. Çok iyi bir dereceye ve eğitime tâbi, aynı zamanda çok güzel el yazılarına hâkim Osmanlı il yazıcılarının mükemmel bir şekilde tutmaya başladıkları kayıdların Hâmid Sancağı'ndaki ilki Hicri 906 (1475-1481 yıllarına tekabül) tarihli ve TT 30 numaralı Mufassal Defter’dedir.

   Her ne kadar -Rotih’in yaptırdığı bugünkü Câmi-i Kebir’in kapısındaki kitabeye göre- Nefsî Kara Ağac’ın 1266 yılında kurulduğu yazılı ise de bu tarihin bir asır sonrasında Kara Ağac’ın Nâhiye olarak yazıldığı bu defter daha sonraki defterlere temel teşkil ettiğinden yazı karakteri ve işleniş açısından diğerlerine göre biraz farklıdır. Hâneye esas isimlerin ekseriyetinde mürekkebin dağılması sebebiyle okuma zorluğu ve hattâ bazılarını okuyamama gibi bir durum söz konusudur.

    Buna rağmen işleyiş esasına göre 1475 Tarih ve 30 numaralı TT (Tapu Tahrir) Defteri'nde en başa söz konusu şehir ve karyelerle hâsshâ-i ve tımar işlenmiş, hemen devamında 6'şar sıra olmak üzere hane sahibleri ve onun veledi (oğlu) veya biraderleri; çift, nimçift, caba, bennak veya mücerred durumlarıyla Şeyh, Muhassıl, Yeniçeri, İmam, Fakih, Hoca, Ağa, Kâtib, Kadı gibi ünvanları işlenmiştir. Bu kayıdların sonunda verilen yekûnda bu ilk defterde Çift, Nimçid ve Bennak’lar kaydedilmiş, daha sonra da hasıllar hânesine o yerdeki bütün hayvancılık ve ekimin resm ile öşürleri yazılmıştır.

  1475 tarihi itibariyle kayda geçen Nefsî Kara Ağac'daki 4 mahalle; Mahalle-i Yukarı, Mahalle-i Vasatî, Mahalle-i Câmii Kebir ve Mahalle-i Alcuklar'dır. 40 adet Karyeler (köyler) de; Karye-i Salur, Karye-i Çöküler, Karye-i Yaka-Eymür, Karye-i Çavundur, Karye-i Kullar ve İmecik, 1. Karye-i Armudlu (namı diğer Habillu), Karye-i Ömercik, Karye-i Tunâ-Şâh, Karye-i Çaltı, Karye-i Uşak-Eymür, Karye-i İgdir, Karye-i Süvari, Karye-i Bey, Karye-i Karkın, Karye-i Sürtme, Karye-i Fukahalar, Karye-i Karlu, Karye-i Sollar ve Selendi, Karye-i Çeltik, Karye-i Bilcüğez, Karye-i Uludinek, Karye-i Çarıksaray, Karye-i Uluköy, Karye-i Yakaköy, Karye-i Bayat, Karye-i Ömercik, Karye-i Karlu, Karye-i Kürtün, Karye-i Nekid, Karye-i Arak, Karye-i Saraycık, Karye-i Orvasi, Karye-i Arslandoğmuş, Karye-i Nudra, Karye-i Köprü, 2. Karye-i Armudlu, Karye-i Zengibar, Karye-i Ördekçi, Karye-i Viran ve Karye-i Akça-Kala'dır.

   Tek Cemâ'ât Karakuzulu Cem'â'atidir ve Bölükleri de Bölük Bozlu, Bölük Kara Yaka ve Bölük Şarvan'dır. 3 Mezra‘a ise; Mezra-i Selendi, Bağçe-Mezra‘a Karye-i Çeltik ve Mezra‘a Kullar İmecik'tir. Buna göre Kara Ağac'da bu tarihte 4 mahalle, 4 bölük, 40 köy ve 3 mezra'a olmak üzere 51 adet yerleşim yeri bulunmaktadır.

 

C-Ördekçi Köyü Hakkında

1-Fatih Sultan Mehmed Dönemi (1475-1481)

Defter No: TT 00 30

   Osmanlı’da ilk Mufassal (Tafsilatlı) Defterler’in yazıldığı tarih 1475’tir. Fatih Sultan Mehmed Dönemi olan bu tarihlerdeki yazılımlar 1481’e kadar sürmüş, daha sonra II. Bayezîd-i Veli döneminde de (1501 Öncesi) tahrirler devam ettirilmiştir.

   1475’teki ilk kayıdlarda Ördekçi TT 00 30 nolu dafterin 586. sayfasında yer almıştır. Buna göre Ördekçi’de 21 hanede 105 nüfus vardır. Bunların 2 çift (75 ila 150 dönüm arası arazi sahibi) 13 nimçift (75 dönüm ve altında arazi sahibi), 6 bennak (Evli vergiye tâbi) olub hiç mücerred (bekâr nüfus) bulunmamaktadır.

1475-1481’de Hâne ve Nüfus Durumu
Karye-i Ördekci	Sh/Nr.	Hâne	Nüf.
		21	105

    Köyün ilk oturanlarından bazıları: İbrahim, Hüseyin, Tevfik, Muhammed oğlu Yusuf, Kardeşi Mustafa, Ali oğlu Mustafa, Muhammed oğlu Ali, Oğlu Bali, İshak, Kara Hacı, Mustafa, İsmail ve Hasan adını taşımaktadır.

  Köyde yetiştirilen ürünler ise; Hınta (buğday), şair (arpa) olub halkı bağ-bahçe öşri ile koyun resmine tâbidirler. Bunların yanı sıra köye ait bir hayli kalem hasıl da mevcuttur.

 

2-1501 Önce Ördekçi Karyesi (Köy)

1501 Öncesi Hâne ve Nüfus Durumu
Karye-i Ördekci	Sh/Nr.	Hâne	Nüf.
		18	90

II. Bayezîd-i Veli Dönemi olan 1501 ve öncesi TT 0994 Nolu defterin 350. Sayfasında kayıdlı Ördekçi’de 2 çift, 3 bennak, 11 nimçift 1 imam ve 1 bir-i maiden ibaret 18 hanedeki 90 Nüfus yine 1475’te olduğu gibi ziraat ve hayvancılıkla meşgûldür. Sayfanın sonunda köye ait diğer gelir, vergi ve tımar durumunun rakamları verilmiştir.

3-1522 Kara Ağac’ının Köylerinde Hasılat Durumu

1522’de Hâne ve Nüfus Durumu
Karye-i Ördekci	Sh/Nr.	Hâne	Nüf.
		15	75

   1522 tarihinde BOA kaynaklarında Kara Ağac Nâhiyesi’nin 319’dan 321’e sayfalarında yazılan köyler içinde yer alan Ördekçi’de bu defa 15 hanede 75 neferin (nüfus) varlığını görüyoruz. Ayrıca Ördekçi’de 1 adet bi‘r-i mai denilen su kuyusu ile 2 muhassıl (vergi denetim ve toplama görevlisi) bulunmaktadır.

 Arazi durumuna gelince köyün Yaka-Eymür, Süvar, Çeltik, Sürtme, Bilcüğez ve Arslan’da olduğu gibi 50 dönüm ve nimçift sayılan arazisi vardır.

 

4-TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal Defteri 184-405 Sıra No’da Ördekçi Köyü

Kara Ağac'ın TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri
Ördekci	Sr	CNBM	Hınta (Buğday)	Şa'ir (Arpa)	Bağ	Afyon	Ze.	Badı Heva
	405	1845	40-3200	20-1200	30	100	100	60

     Bu tarihte Kara Ağac’ın 10 köyünde zeamet vardır ki bunlar Karlı, Sollar ve Selendi, Armutlu, Fakihler, Belceğiz, Sürtme, Akça-kal’a, Çeltik ve Armudlu’ ile Ördekçi’dir ki burada da adı Mahmud olan bir adet zeamet (en büyük tımar sahibi, sipahi) bulunmaktadır. İki muhassılın görevli olduğu Ördekçi de muhakkak ki bir Türkmen köyüdür. Buna rağmen Çaltı, Sürtme, Belceğiz, Nudra ve hatta bugün tarih sahnesinden silinen Ömercik, Çeltik Yağcı, Çökiler ve benzeri köyler gibi Ördekçi de soya ve boya dayalı köy adları dışında bir ad almıştır ve Ördekçi bu adıyla bir boy adından muaf gibi görünmektedir. Lâkin dediğimiz gibi bir Türkmen köyüdür ve Kara Ağac’a II. Kılıç Arslan dönemi 1203’te yerleştirilen Hâmid Bey’in aşiretinden olan Saçıkaralılar’dan olduğu da muhakkaktır.

   1567 tarihi itibariyle 1522’ye göre Ördekçi Köyü nüfusunda bir artış söz konusudur. 48 neferden teşekkül eden 48x5=240 nüfusun (ki her hane 5 nüfus olarak esas alınmıştır) ilkleri ilk sıraya göre; Nebi oğlu Yusuf, Kardeşi Veli, Kardeşi Mehmed, Yusuf oğlu Pir Ahmed, Onun kardeşi Ahmed ve Hızır ve Hızır oğlu Pir Ahmed’dir.

    Kara Ağac geneli köylerin ürünlerine baktığımızda da buğdayda Salur en başta gelirken onu takibeden köyler Karlı, Armudlu, Ömercik, Nekid ve Belceğiz’dir. En fazla arpa Yaka-Eymür’de, ardından Salur’dadır. Bağ ve bad-ı heva bakımından Ulu-dinek çok önlerde seyrediyor. Kovanda (arıcılık) Salur ile Ulu-dinek, afyon’da Belceğiz ve Viran, bostanda ise Salur ve Çeltik en fazla üreten ve öşür ödeyen yerlerdir. Zemistânide (kışlık giyecek) ise Yaka-Eymür, Salur ve Çöküler aynı miktar ile başı çekerken cebe, nim, bennak ve mücerred resminde Ömercik diğer köylere büyük fark atıyor. Bu durumda Salur’u, en fazla buğday, bal ve bostan üreten, aynı zamanda en çok zemistâni (kışlık giyecek için verilen para) alan köy olarak görüyoruz. Yaka-Eymür arpa, Belceğiz afyon, Ulu-dinek de bağ ile rekor seviyede üretim gösteriyorlar. Nâhiyede Sürtme, Nevşirvan ve Kürtün olmak üzere sadece üç köyde bağ dikilmiyor. Afyon ekiminde ise köyler neredeyse yarı yarıya fire veriyor. Tam 14 köyde ekim yapılmıyor. Bizim dikkatimizi çeken en önemli husus, coğrafi açıdan rakım düşüklüğü olan ve özellikle Beyşehir Gölü seviyesine yakın köylerin daha verimsizlik göstermesidir.

1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu
Karye-i Ördekci	Sh/Nr.	Hâne	Nefer	Hasıl
	184/405	28	48	2440

   Öyle ki Fakihler ve Çeltik, Salur ile sınırlı olmalarına rağmen her ikisinde de ciddi üretim azlığı göze çarpıyor. Çeltik sadece bostanda Salur’un ardından ikinci sırayı alıyor.

   Elbette Nâhiye Kara Ağac ovasında söz konusu olan verim, yalnızca tarıma dayalı değildir. Bu bölgede aşiretlerin gelir kaynaklarından en önemlisi olan hayvancılık da yapılmıştır.

 

D-51 Nolu Son Mufassal’a Göre Kara Ağac ve Karyeleri

      “Nefsi Kara Ağac ve Karyelerinin 1567’de Hâne Nüfus ve Hasıl Durumu” tablosu itibariyle Kara Ağac ve köylerinde hane ve nüfus ve gelir durumu hakkında genel bir bilgiye sahib olmak mümkündür. Ördekçi’nin 10 akçe eksik hesablandığı öşür ve gelir kaynağını teşkil eden ürün durumuna ait bir diğer tablo ise “Kara Ağac'ın TK-KKA 51 Nolu Tarihsiz Mufassal'da Öşür ve Resmleri” başlığı altında verilmiştir

   Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde bulunan bu mufassal defter, daha öncekilere göre daha gelişmiş ve çok güzel bir yazı üslûbuyla işlenmiş olup, okumada en kolay olanıdır. Defterdeki bilgiler itibariyle, bize hanelerin ve dolayısiyle buna bağlı olarak da nüfusun arttığını gösteren defterin hemen başındaki mukaddemenin de, Kara Ağac’daki bazı köy ve mevkileri belirtmesi açısından önemi oldukça büyüktür. Elimizde tam teşekküllü belgeler olmasına rağmen isimlerin ekseriyetle, veled-i Ahmed ve veled-i Mehmed gibi mükerrerlik gösterişi itibariyle 1567 ile 1831 nüfusundaki sâkinleri birleştirerek bir sülâle şeceresi çıkarmak mümkün değildir.

   Bu itibarla bugüne göre geriye giderek en sağlıklı sülâle hareketini bulmak için 1831 Osmanlı Genel Nüfus Sayımını esas almak zorundayız. Çünkü Osmanlı’daki bu ilk nüfus sayımı daha gerilerdeki; yani ne 1475, ne de 1501, 1530 ve 1567’lerdeki kayıdlara hiç benzemez. Daha tafsilatlı ve sülâleler lâkaba dayalı kayıdlara alınmışlardır. Bunun içindir ki elimizdeki belgelerde Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid-i Veli, Yavuz Sultan Selim, Kanuni ve II. Selim dönemlerine ait Ördekçi Köyü sâkinleri mevcut olsa da 1831 ile bağlantı kurulamayacağından bunların hane ve adlarını vermeye ihtiyaç duymadık.  

 

E-Karye-i Ördekçi Tâ‘bi Kara Ağac

Defter No: 58-436

   Bütün bu bilgileri ihtiva eden defterler ise bizim esas aldığımız yıllara göre daha ileride (H.1260-1261) 1840’ü yıllarda yazılmıştır. 1839 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle gördüğümüz çiftçi-rençber, çoban, bakkal (bak’al), derzi, debbağ, helvacı ve berber gibi meslekî hususların analizinde rençber-çiftçi ifadesinin yoğunluğu hattâ neredeyse tamamı bize Kara Ağac ve köylerinde daha ziyade ziraî faaliyetlerin revaçta olduğunu göstermektedir.

F-Karye-i Ördekçi sâkinleri

   1831 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle 3237 Nolu defterin 271. sayfasında yer alan ve ‘Merkum muhtarın biraderi, ortaboylu aksakallı Hüseyin oğlu Mehmed’ ile ‘uzunboylu, aksakallı Hüseyin oğlu İbrahim’in 80’er yaş ile yaşlılar sınıfından sayılacağı bu tarihte Ördekçi’de 22 hânede 62 nefer vardır. Bu nüfusu 1990’da 469, 1997’de 297 ve 2000’de de 295 nüfus takib etmektedir. Muhtar-ı evveli (ilk muhtar) orta boylu, kumralsakallı İsmail oğlu Hüseyin olan köyün en yaşlısı ‘merkum muhtarın biraderi, ortaboylu aksakallı Hüseyin oğlu 80’lik Mehmed’dir.

    Bugüne ışık tutacak ve ecdadın büyüklerine ulaşma imkânı sağlayacak ve hem nüfus, hem de vergi defterlerinde kayıdlı Ördekçi Köyü’nün sâkinleri aşağıda verilmiştir.

 

HANE VE SIRA NO’LARINA GÖRE KÖY SÂKİNLERİ

Hane 1 Numara 1-Uzunboylu, kumralsakallı imam Cafer Efendi veled-i (oğlu) Mehmed, Sin (Yaş) 32

Hane 2 Numara 2-Karındaşı ortaboylu, müzellef sakallı Ahmed Efendi veled-i Mehmed, 23

Hane 3 Numara 3-Kısaboylu alakır sakallı Hatib Abdurrahman Efendi veled-i Veli, 58

         4-Oğlu, ortaboylu, karasakallı Emin, 30

         5-Redif, diğer oğlu ortaboylu, terbıyıklı Osman, 20

Hane 4 Numara 6-Muhtar-ı evvel ortaboylu, kumralsakallı İsmail veled-i Hüseyin, 35

        7-Oğlu Mevlüd, 6

        8-Merkum muhtarın biraderi, ortaboylu aksakallı Hüseyin veled-i Mehmed, 80

        9-Oğlu, ortaboylu, terbıyıklu çiftçi Osman veled-i Hüseyin, 18

Hane 5 Numara 10-Ortaboylu, karasakallı çiftçi Mehmed veled-i Mustafa, 80

        11-Oğlu ortaboylu, sarıbıyıklı çiftçi Mustafa, 30

        12-Redif, diğer oğlu ortaboylu, terbıyıklı İbrahim, 20

        13-Dİğer oğlu, şab-ı emred Halil, 13

        14-Diğer oğlu Feyzullah, 8

Hane 6 Numara 15-Uzunboylu, kırsakallı molla Mahmudoğlu çiftçi Hüseyin veled-i Mahmud, 53

      16-Oğlu ortaboylu, karasakallu Mehmed 30

        17-Diğer hafidi Mahmud, 1

        18-Redif, diğer oğlu ortaboylu, terbıyıklu Ramazan veled-i Hüseyin, 18

19-Diğer oğlu şab-ı emred Kerimoğlu Hüseyin 16

        20-Diğer oğlu, şab-ı emred Haşim veled-i Hüseyin, 15

Hane 7 Numara 21- Karındaşı ortaboylu, kumral sakallı çiftçi Halil veled-i Mahmud, 50

22-Oğlu ortaboylu, terbıyıklu Süleyman 20

23-Diğer oğlu, şab-ı emred Mustafa, 15

24-Diğer oğlu, şab-ı emred Mevlüd, 12

 25-Diğer oğlu Feyzullah, 10

26-Diğer oğlu Osman, 7

Hane 8 Numara 27-Ortaboylu, karabıyıklı çiftçi Süleyman veled-i Ali, 25

28-Karındaşı şab-ı emred Hüseyin oğlu Ali 15

29-Diğer karındaşı Mehmed, 12

Hane 9 Numara 30-Ortaboylu, terbıyıklı çiftçi İsmail veled-i Süleyman, 19

31-Karındaşı şab-ı emred Mustafa, 15

Hane 10 Numara 32-Ortaboylu, kumral kösesakallı Musa Nurullah, 40

33-Oğlu Nurullah, 8

34-Diğer oğlu Merdan, 2

Hane 11 Numara 35-Uzunboylu, aksakallı çiftçi Mahmud veled-i Veli, 80

36-Oğlu ortaboylu, karasakallı Osman, 25

37-Diğer oğlu, şab-ı emred Hasan, 15

          38-Diğer oğlu Ali, 12

Hane 12 Numara 39-Ortaboylu, karasakallı İsmail veled-i Ali, 30

          40-Oğlu Halil, 1

Hane 13 Numara 41-Ortaboylu, karasakallı çiftçi Süleyman veled-i Mustafa, 35

Hane 14 Numara 42-Ortaboylu, kumralbıyıklı çiftçi İbrahim oğlu Mustafa, 27

          43-Oğlu Mü’min, 1

Hane 15 Numara 44-Ortaboylu, kırsakallı rençber Ali veled-i Ahmed, 50

          45-Oğlu Ahmed, 1

Hane 16 Numara 46-Ortaboylu terbıyıklu İbrahim oğlu Hasan 18

          47-Karındaşı şab-ı emred rençber Ecir, 13

          48-Diğer karındaşı Feyzullah veled-i Hasan, 7

          49-Diğer karındaşı İsmail veled-i Hasan, 4

Hane 17 Numara 50-Ortaboylu terbıyıklu Ahmed oğlu İbrahim 18

          51-Karındaşı şab-ı emred Musa, 13

Hane 18 Numara 52-Ortaboylu kırsakallı Osman veled-i Veli 40

          53-Mensureden karındaşı ortaboylu, terbıyıklı Veli Halil 25

Hane 19 Numara 54-Ortaboylu şab-ı emred Alioğlu Mehmed Ali 12

Hane 20 Numara 55-Ortaboylu, kara sakallı Osman veled-i Süleyman, 60

Hane 21 Numara 56-Ortaboylu, kösesakallı Ahmed veled-i Osman, 40

         57-Oğlu Osman, 7

Hane 22 Numara 58-Uzunboylu, aksakallı Hüseyin veled-i İbrahim, 80

          59-Oğlu ortaboylu, kumralbıyıklu İsmail, 30

          60-Diğer oğlu ortaboylu, terbıyıklu İbrahim, 21

          61-Diğer oğlu, şab-ı emred (Bıyığı yeni terlemiş) Halil, 14

          62-Diğer oğlu Feyzullah, 9

 

ÖRDEKÇİ KÖYÜ SÂKİNLERİ

Defter no: 3237 Sayfa no: 271

   Hâmid Sancağı, Ağlasun, İncir, Kara Ağac-ı Yalvac, Afşar Kazâsı Hicri 1246 (M.1831) Tarih ve 3237 Nolu Müslim Defteri’nin 271. sayfasında yer alan Ördekçi Köyü’nün sâkinleri 1831’deki Osmanlı Genel Nüfus Sayımı itibariyle kayıd altına alınmıştır. Buna göre köyün halkı aşağıda görüldüğü üzre 87 kişiden ibarettir.

 

DEFTER SIRASINA GÖRE İŞTE O LİSTE

Molla Cafer İmam Yaşı 20

Kardeşi Ahmed Yaşı 15

İmamoğlu Süleyman Muhtar Yaşı 50

Oğlu Osman Yaşı 15 Ölümü 1250 (1835)

Oğlu İsmail Yaşı 8

Oğlu Bedel Yaşı 6 Ölümü 1254 (1839)

Oğlu Mustafa Yaşı 4

Oğlu Ramazan İkiz (Hüseyin’le) Yaşı 3 Ölümü 1254 (1839)

Oğlu Hüseyin İkiz Ramazan’la) Yaşı 3 Ölümü 1254

Hatib Molla Abdurrahman Yaşı 48

Oğlu Mehmed Emin Terbıyıklı Yaşı 14

Oğlu Osman Yaşı 13

Oğlu Süleyman Yaşı 8 Ölümü 1254

İmamoğlu Ali Karasakallı Yaşı 40

Oğlu Hamza Terbıyıklı Yaşı 18

Oğlu Hüseyin Yaşı 7

Oğlu Mehmed Yaşı 4

Davudoğlu Hüseyin Yaşı 50

Oğlu Memiş Doğumu 1250

Oğlu Davud Karabıyıklı Yaşı 30 Ölümü 1254

Davud’un oğlu Hasan Doğum 1250 Ölümü 1254

Hüseyin’in oğlu İsmail Karabıyıklı Yaşı 25

İsmail’in oğlu Memiş Yaşı 2 Ölümü 1249

Hüseyinin oğlu Osman Yaşı 2

Davudoğlu Mehmed Karasakallı Yaşı 30

Oğlu Receb Doğum 1249 Ölümü 1254

Oğlu Mustafa Yaşı 10

Mustafa’nın oğlu Hasan Hüseyin Doğumu 1251

Mehmed’in oğlu Ali Yaşı 4 Ölümü 1254

Kardeşi Süleyman Karabıyıklı Yaşı 26 Ölümü 1254

Kardeşi Mümin Karabıyıklı Yaşı 23 Ölümü 1254

Kardeşi İbrahim Terbıyıklı Yaşı 20

Nurullahoğlu Abdurrahman Karasakallı Yaşı 32

Oğlu Nurullah Doğumu 1247

Oğlu Mehmed Doğumu 1250

Oğlu Şaban Doğumu 1251

Kardeşi Musa Karabıyıklı Yaşı 27

Musa’nın oğlu Ali Doğum 1250 Ölümü 1254

Musa’nın oğlu Nurullah Yaşı 3

Abdurrahman’ın kardeşi İsmail Terbıyıklı Yaşı 20 

Abdurrahman’ın kardeşi Mehmed Karabıyıklı Rum asıllı Yaşı 25 Ölümü 1249

Osman Hocaoğlu Hasan Hüseyin Karasakallı Yaşı 35 Ölümü 1249

Oğlu Osman Yaşı 4 Ölümü 1254

Oğlu Ahmed Yaşı 3 Ölümü 1254

Ümmedoğlu Mehmed Ali Yaşı 25 Ölümü 1249

Oğlu Ali Yaşı 9

Torunu Mustafa Terbıyıklı Yaşı 20

Nurullahoğlu Kara Hasan Karasakallı Yaşı 40

Oğlu İbrahim Yaşı 9

Oğlu Ecir Yaşı 4

Oğlu Durmuş Ali Yaşı 2 Ölümü 1254

Nurullahoğlu Topal Mustafa Alil Yaşı 35

Oğlu Abdülkerim Yaşı 5

Oğlu Ümmed Yaşı 3

Oğlu Hüseyin Yaşı 2

Mahmudoğlu Mahmud Yaşı 65 Ölümü 1251

Oğlu Hüseyin Karasakallı Yaşı 40

Hüseyinoğlu Mehmed Ali Terbıyıklı Yaşı 20

Oğlu Ramazan Terbıyıklı Yaşı17

Oğlu Abdülkerim Yaşı 11

Oğlu Haşim Yaşı 9

Oğlu Hasan Yaşı 3

Mahmud’un oğlu Halil Karasakallı Yaşı 35

Halil’in oğlu Süleyman Yaşı 12

Halil’in oğlu Mustafa Yaşı 8

Halil’in oğlu Mevlüd Yaşı 3

Halil’in oğlu Feyzullah Yaşı 1

Konyalıoğlu Osman Yaşı 50

Oğlu Eyüb Alil Yaşı 22 Ölümü 1254

Kardeşi oğlu Ali Askere gitti (Mensure) 1247 Yaşı 15

Beşdaşoğlu Serd Mahmud Yaşı 50

Oğlu Veli Askerde (Mensure)

Oğlu Osman Yaşı 13

Oğlu Hasan Yaşı6

Oğlu Ali Yaşı 3

Deli İbrahimoğlu Deli Ahmed Yaşı 12

Kardeşi Musa Yaşı 5

Sücüllili Ali Yaşı 55 Ölümü 1249

Oğlu Hasan Karasakallı Yaşı 27

Hasan’ın oğlu Ramazan Doğumu 1247

Ali’nin oğlu Osman Karabıyıklı Yaşı 23

Osman’ın oğlu Ali Doğumu 1247 Ölümü 1254

Ali’nin oğlu Ahmed Yaşı 2

Osman’ın üveyoğlu Ahmed Yaşı 3

Davudoğlu Hasan Karasakallı Yaşı 35

Kardeşi Ali Kara sakallı Yaşı 32

Ali’nin oğlu Ahmed Doğumu 1247 Ölümü 1249

Ali’nin oğlu Musa Yaşı 2

Avanoğlu Osman Karasakallı Yaşı 40

Kardeşi Hasan Karasakallı Yaşı 30

Bekdaşoğlu Mustafa Yaşı 50 Ölümü 1250

Oğlu Sadık Mehmed Yaşı 9

Oğlu Ali Yaşı 2 Ölümü 1251

İbilioğlu Ümmed Karasakallı Yaşı 30

Oğlu İbili Yaşı 3

Yenişarlı Ahmed Kara kösesakallı Yaşı 55

Oğlu Osman Doğumu 1247

Oğlu İsmail Doğumu 1259 Ölümü 1254

Koca Hüseyin Yaşı 50

Oğlu İsmail Sarıbıyıklı Yaşı 22

İsmail’in oğlu Hasan Ali Doğumu 1252 Ölümü 1254

Hüseyin’in oğlu İbrahim Yaşı 12

Hüseyin’in oğlu Abdülcelil Yaşı 4

Hüseyin’in oğlu Feyzullah Yaşı 1

Kara İsmailoğlu Mehmed oğlu Halil Uzunboylu Terbıyıklı Yaşı 20

___________________________________

Kara ve Terbıyıklı 14 Kişi, Kara ve Sarısakallı 15 Kişi, 1-16 Yaş arası 16 Kişi, Ak ve Kırsakallı ve Alil 11 Kişi Asakiri Mensureden olan 1 kişi

Yekûn 87 Kişi

 

Kazâ-i Kara Ağac-ı Yalvac 11 Şubat 1842 Tarihli Vergi Defterindeki Ördekçi Sülâlesi

   Bizim bu köy tarihleri içinde ele aldığımız Ördekçi Köyü’ne ait defterler; 1475’ten itibaren 1501, 1522 ve 1567 Mufassal (Tarihsiz) Defter olmak üzere 4, 1831 Tarihli Osmanlı Genel Nüfus Sayımı Defteri, 1831 İcmal Defteri ve 1 aded de 1842 Vergi defterleridir. Ayrıca bu seriye girebilecek 1 de Temettü’at Defteri vardır ki böylece 8 defterde Ördekçi kaydı bulunmaktadır. Vergi defterleri 1842’de ele alınan ve Temettü’ât defterlerinden önceki son defterlerdir. Osmanlı’da esasen bir hayli defter daha vardır. Bunları incelesek de burada ele almadık. Son defter olar Vergi Defteri sâkinleri aşağıya alınmıştır.

 

1-İmam Molla Abdurrahman veled-i (oğlu) Musa

2-Muhtar-ı evvel Davudoğlu İsmail veled-i Hüseyin

3-Muhtar-ı sâni Davudoğlu Mehmed veled-i Mustafa

4-Çiftçi Mollamahmudoğlu Tüfekçi Hüseyin veled-i Mahmud

5-Karındaşı Çiftçi Halil veled-i Mahmud

6-Çiftçi İmamoğlu Süleyman veled-i Ali

7-Çiftçi İmamoğlu Mustafa veled-i Süleyman

8-Çiftçi Nurullahoğlu Mustafa veled-i Nurullah

9-Çiftçi Nurullahoğlu Musa veled-i Nurullah

10-Çiftçi Kocahüseyinoğlu Halil veled-i Hüseyin

11-Çiftçi Davudoğlu İbrahim veled-i Mustafa

12-Çiftçi Davudoğlu Süleyman veled-i Mustafa

13-Çiftçi Bektaşoğlu Mahmud veled-i Mahmud  

14-Çiftçi Nurullahoğlu İsmail veled-i Ali

15-Çiftçi İmamoğlu Ahmed veled-i Cafer

16-Çiftçi Nurullahoğlu İbrahim veled-i Hasan

17-Çiftçi Kocaahmedoğlu Ahmed veled-i İbrahim

18-Rençber Arıkoğlu Ali veled-i Ahmed

19-Rençber Avanoğlu Osman veled-i Süleyman

20-Rençber Yenişarlıoğlu Ahmed veled-i Osman

21-Rençber Himmedoğlu Ali veled-i Himmed

22-Rençber Konyalıoğlu Osman veled-i Osman

23-Rençber İmamoğlu Süleyman veled-i Cafer

24-Rençber .. oğlu Abdurrahman veled-i Abdullah

 

NETİCE

    Şarkî Kara Ağac’ı ilgilendiren Nüfus Sayımı Defterleri yanı sıra ayrıca kişilerin meslekleri ile sahib oldukları tarla ve hayvanat, bunları ilgilendiren 1840 ve 1841 yıllarındaki iki senelik hasılatları ve bunlar için ödedikleri vergilerin yekûnlarını gösteren ve Temettü’ât denilen Kazanç Defterleri de Osmanlı Devleti’nde tutulmuştur.

   Temettü’âtlar ekseri köy veya şehirlerin varlıklı simalarını ilgilendirdiği gibi amele, çoban, oduncu, değirmenci, zira’at erbabı, imam, hatib vs. kimseleri de ilgilendirmekteydi. Bu defterlerde kişiler 1831’den 10 yıl sonra yazıldıklarından yakın tarihe ait sülâlelerin aranmasında da bir kolaylık sağlaması bakımından önemli sayılırlar.

   Osmanlı Devleti’nde ayrıca 1893 öncesi ve bu tarihte de sayımlar yapılmışsa da başarı sağlanamadığından Hicrî 1320 (1904-1905) tarihindeki sayım, Kadın ve Erkek’lerin ilk defa bir arada sayılması hususiyetiyle çok öneme sahibtir.

    Osmanlı Arşivleri’nde bulunmayıp il ve ilçelerin nüfus müdürlüklerinde muhafaza edilen 1904 Nüfus Sayımı Defterleri bugüne göre Sülâle araştırmaları için de çok faydalı bir durum arzeder.

   Bu itibarla Ördekçi Köyü’ne ait 1904 Yılı Nüfus Defterleri bilgilerini, elimizde mevcut olmadığından değerlendiremiyoruz. Buna rağmen Ördekçi Köyü’nün Genel Nüfus Hareketleri hakkında kendi vatandaşlarına fayda sağladığımızı umuyoruz.